* موشک شهاب-۳*

همه چیز درباره سیستمهای موشکی

* موشک شهاب-۳*

همه چیز درباره سیستمهای موشکی

آشنایی با سپر دفاع موشکی مسکو

آشنایی با سپر دفاع موشکی مسکو

در سال 1950 که تهدیدات هسته ای از سوی موشک های بالستیک قاره پیما (ICBM ) به وجود آمد که بخشی از برنامه سپر آهنین بودند اتحاد جماهیر شوروی برنامه فوق محرمانه ای را به منظور مقابل با آن آغاز کرد این برنامه در حقیقت اولین سیستم موثر ضد موشک های بالستیک را به وجود آورد. این برنامه فکر جدیدی نبود چرا که از سال 1946 ایالات متحده امریکا به دنبال ساخت سیستمی بود تا بتواند با آن با موشک های کوتاه برد مانند V-2 المانی را منهدم کند اما به نتیجه ای نرسید .این طرح در اتحاد جماهیر شوروی NII-4 نام گرفت و از سال 1953 رسما اغاز شد و در 17 اگوست 1956 از طرف هیئت وزیران اتحاد شوروی مورد تایید قرار گرفت

اولین سیستم کد A :

آشنایی با سپر دفاع موشکی مسکو

اولین سیستم کد A :

اولین ایستگاه پرتاب ازمایشی در محدوده Sary Shagan و در سواحل دریاچه Balkhash در قزاقستان ساخته شد تا برای ادامه طرح و آزمایشات ثانویه امکان سنجی شود اولین سیستم با کد A در سال 1959 ساخته شد. این سیستم دارای مجموعه راداری بود به نام Dunai-2 که دارای برد 1200 کیلومتر بوده و به نوعی طرح تحقیقاتی برای توسعه رادار های برد بلند نیز محسوب میشد....
این رادار به منظور کشف اهداف برای سامانه دفاع موشکی در نظر گرفته شد که بعد ها به نمونه ازمایشی Dunai-3UP و نمونه اصلی 5N11 Dunai-3U تغییر پیدا کرد در هر کدام از این رادار ها فرستنده و گیرنده به صورت جداگانه ساخته شده بود و هریک در ساختمانی جداگانه قرار گرفتند ( با موقیعت های 45°56'49.67"N 73°37'51.75"E, و 45°56'09.98"N 73°37'43.45"E. )

در ابتدا موشک رهگیر سامانه ضد موشکی A از مدل OKB Fakel's V-1000 انتخاب شد که موشکی دو مرحله ای با پرتابگر ثابت که دارای سیستم هدایت دستوری بود و توسط دو رادار (RSV-PR (HEN NEST و ( RTN (HEN EGG پشتیبانی میشد این موشک بردی در حدود 300 کیلومتر داشت ومی توانست اهدافی تا ارتفاع 25000 متری را منهدم کند در ابتدا کلاهک شدید الانفجار برای این موشک در نظر گرفته شد که در هنگام انفجار کلاهک تبدیل به 16000 ترکش میشد و این برای انهدام اهداف کافی به نظر می رسید . اولین رهگیری موفق این سیستم در24 نوامبر سال 1960 انجام شد اما بدون کلاهک انفجاری وصرفا به عنوان تست هدف گیری واصابت. دومین تست در 4 مارس 1961 انجام شد که در آن یک موشک ( SS-4 SANDAL ) با موفقیت هدف قرار گرفت در مجموع 11 ازمایش موفق صورت گرفت تا از عملکرد این سامانه اطمینان حاصل شود و همچنین اطمینان حاصل شد که 5 انفجار اتمی در ارتفاع و در فواصل 80 تا 300 کیلومتری هیچ تاثیری بر عملکرد این سیستم ندارد.

موشک v-1000

سیستم (A-35 (ABM-1A

در سال 1960 این سامانه برای دفاع از مسکو در نظر گرفته شد که در مجموع 32 موشک رهگیر در نقاط مختلف مسکو و سایت راداری Dunai-3U را شامل میشد .در طی مدت ماموریت این سامانه مشخص شد که موشک v1000 برای عملیات طولانی مدت مناسب نیست و به همین منظور طراحی موشک رهگیر جدیدی در دستور کار قرار گرفت که در نتیجه موشک Fakel 5V61 / A-350Zh / SH-04 Galosh به تولید رسید که 16 موشک فعال با پرتابگر متحرک را شامل بود .

موشک Fakel 5V61

ماز 537 حامل موشک Fakel 5V61 در رژه اتحاد جماهیر شوروی

اولین نمونه سامانه A-35 که با نام Aldan شناخته شد ودر 1967 مورد آزمایش قرار گرفت سایت ازمایش این سیستم شامل ایستگاه های راداری و پرتابگر های جدید موشک Fakel بود موشکی که به عنوان هدف در نظر گرفته شد R-12 بود که قبلا نیز مورد استفاده قرار داشت .مختصات سایت های راداری و پرتاپگر ها به این شرح است: 45°48'35.24"N 73°34'17.60"E, و 45°48'41.83"N 73°33'43.70"E

سایت راداری

موشک سامانه A-35 که ( OKB Fakel's A-350 (GALOSH نام داشت که موشکی دو مرحله ای با سوخت جامد (مرحله اول) و سوخت مایع (مرحله دوم) بود و کلاهکی اتمی به قدرت 1 مگاتن داشت این موشک از سیستم هدایت دستوری بهره میبرد و دارای بردی برابر با 350 کیلومتر بوده و اهداف را در خارج از جو مورد هدف قرار میداد در مجموع 8 سایت موشکی برای مسکو در نظر گرفته شده که تنها 4 عدد از آنها تکمیل وآماده استفاده شد .هر سایت موشکی در این سامانه دارای 2 منطقه پرتاب با 8 موشک بود وهمچنین دارای دو رادار جست و جو و یک رادار هدایت موشک بود ( تمام این مجموعه راداری به نام TRY ADD شناخته میشود)

پرتابگر ثابت موشک Fakel 5V61

سیستم (A-35M (ABM-1B

A-35M مدل ارتقا یافته سامانه A-35 است که در سال 1977 به صورت آزمایشی مورد بهره برداری قرار گرفت و تا سال 1978 به صورت کامل عملیاتی شد. ارتقای این مدل شامل مقاوم سازی در برابر جنگ الکترونیک ، تغییر رادار به ( 5N11A Dunai-3M (CAT HOUSE و تغییر موشک ها به مدل A-350R/5V61R بود. مراحل آماده سازی این سیستم به این صورت بود که در ابتدا عملیات سوخت رسانی به موشک انجام و سپس کلاهک بر روی آن نصب میشد و پس از آن به 64 ناحیه پرتاب منتقل میشدند همچنین تعدادی موشک مسلح و سوختگیری شده با حامل متحرک در نظر گرفته شد تا در صورت بروز مشکل جایگزین شوند.

پرتاب موشک 5V61R

از جمله مشکلات این موشک سوخت مایع فوق العاده اشتعال پذیر آن بود که در صورت انفجار مواد رادیو اکتیو موجود در کلاهک را آزاد میکرد واین منجر به فاجعه ای میشد(حادثه BOMARC امریکا در1960) بنابراین سوختگیری در نهایت احتیاط و قبل از نصب کلاهک صورت میگرفت . اولین پایگاهی که به موشک های جدید 5V61R مجهز شد پایگاه Klin در شمال غربی بود (سال 1980)و دو پایگاه از سال 1990 که سیستم A-135 عملیاتی و با این سامانه جایگزین شد تا کنون همراه با آن عملیاتی هستند ولی سایر پایگاه ها یا به سیستم جدید مجهز و یا کنار گذاشته شدند.

موقعیت سایت های موشکی و راداری

سیستم Saturn/5V21 ABM

طراحی وتوسعه سیستم Saturn از هنگامی شروع شد که اتحاد جماهیر شوروی به دنبال ساخت سامانه ضد موشکی متحرک بود.این سیستم در حقیقت گسترش یافته سامانه سام 2 بود اما این طرح با روی کار آمدن سامانه های جدیدتر منتفی شده و کار بر روی گسترش سامانه SA-5 GAMMON ادامه یافت که موشک 5V21S نام گرفت . هنگامی که این طرح در ماه می 1961 لغو شد موشک ها برای استفاده در پرتابگر های ثابت در نظر گرفته شدند و در سال 1973 اولین آزمایش موفق را پشت سر گذاشتند و تا سال 1975 به عنوان دفاع استراتژیک موشکی به کار گرفته شدند .
موشک 5V11

با توجه به پیشرفت موشک های قاره پیما از سال 1972 به بعد به نظر میرسید این سامانه توانایی بالایی در مقابله با آنها را نداشته و این به دلیل ضعف در سیستم هدایتی و مانور پذیری این موشک بود که توانایی مناسب برای انهدام موشک های قاره پیمای اتمی را نداشت و از دیگر نکات ضعف استفاده از کلاهک اتمی بود که درصد خطر را بالا برده و اطمینان پذیری موشک را کاهش میداد .در نهایت مسئولان تصمیم به کنار گذاشتن این موشک و جایگزینی آن با موشک ( 5V11 Dal (GRIFFON گرفتند که بعد از مدت عملیاتی کوتاهی این موشک و سکو های پرتاب ساخته شده نیز کنار گذاشته شدند در نتیجه ساخت و توسعه سیستم ضد موشکی بر پایه سیستم Dal نیز متوقف شد.

سایت های نصب شده سامانه Dal

طرح Taran ABM

طرح این سیستم که از یک موشک بالستیک اتمی مدل (UR-100 (SS-11 SEGO با کلاهک 10 مگاتنی برای انهدام اهداف دور برد و خارج از جو بهره میبرد در سال 1963 مطرح شد و موشکUR-100PRO نام گرفت این سیستم از رادار TSSO-S بهره میبرد و همچنین دارای یک رادار هشدار زود هنگام دور برد به نام BMEW بود که در دو سایت راداری RO-1 و RO-2 نصب میشدند این طرح هیچگاه به مرحله عمل نرسید ودر سال 1964 کنسل شد.

طرح ( Aurora (ABM-X-2

این سیستم در حقیقت توسعه دهنده و مکملی بود برای سیستم A-35 که در مسکو مورد استفاده قرار می گرفت. این طرح شامل دو موشک بود یک موشک برد بلند A-900 ویک موشک برد کوتاه A-351 که بعد ها به نمونه A-350Zh تغییر پیدا کرد این طرح در سال 1967 کنار گذاشته شد ولی رادار 5N24 Argun همچنان مورد استفاده قرار گرفت.

(S-225 (ABM-X-3 :

رادار ( RSN-225 (FLAT TWIN

این برنامه برای طراحی و ساخت سیستم ضد موشکی متحرکی که بتواند یک یا دو موشک بالستیک را منهدم کند اجرا شد این برنامه دومین طرح مهم ضد موشکی بعد از سال 1962 و به دنبال متوقف شدن برنامه Aurora بود این سامانه از دو موشک بهره میبرد که موشک OKB Fakel's 5Ya27 برای انهدام اهداف در خارج از جو و موشک Novator 5Ya26 برای انهدام اهداف در داخل جو را شامل میشود .موشک 5Ya27 موشکی است دو مرحله ای با سوخت جامد در محله اول وسوخت مایع در مرحله دوم و کلاهک اتمی این سیستم از رادار ارایه فازی ( RSN-225 (FLAT TWIN بهره میبرد که دارای یک ایستگاه گیرنده جانبی به نام (PAWN SHOP) بود .هدایت موشک ها تا رسیدن به هدف توسط همین رادار انجام میشد همچنین مجموعه رادار BMEW نیز به عنوان هشدار زودهنگام مورد استفاده قرار میگرفت.

موقعیت سایت راداری

توسعه کلی طرح در سال 1978 متوقف شد ولی کار بر روی موشک Novator PRS-1 ادامه یافت تا به نمونه ارتقا یافته ای از 5Ya26 دست یابند از جمله آزمایشات موفقیت آمیز این موشک انهدام موشک های
( RS-10 (SS-11 SEGO و ( RSD-10 (SS-20 SABER در سال 1982 بود که کارایی این سیستم را مشخص کرد.همچنین گمان این میرود که موشک Novator PRS-1 طرح پایه ای برای ساخت موشک 9M82 ATBM بوده که بخشی از سامانه ( S-300V2 (SA-12B GIANT است و نیز طرح پایه ای برای طراحی و ساخت موشک 53T6 که در سیستم A-135 مورد استفاده قرار گرفت .این سیستم نیز در سال 1984 از حالت عملیاتی خارج و کنار گذاشته شد ولی رادار آن که در جزیره کامچاتکا واقع است همچنان مورد استفاده قرار دارد.

سیستم ( A-135 (ABM-4
سیستم A-135 جدیدترین سیستم عملیاتی از مجموعه سپر موشکی روسیه است که ادامه طرح های گذشته و به نوعی تکامل یافته انها است طراحی اولیه این سامانه به 1974 باز میگردد که شوروی طرح های بسیاری را در زمینه سیستم های ضد موشکی دنبال میکرد.این سیستم توانایی مقابله با تهدیدات در خارج از جو و هم در داخل جو را دارد که این مهم قبلا بر عهده موشک OKB Fakel بود.این سیستم از رادار ارایه فازی ( 5N20P Don-2P (HORSE LEG بهره میبرد که در محدوده Sary Shagan نصب شده است.
این سامانه از دو موشک 51T6 SH-11 Gorgon با حداکثر برد 350 کیلومتر برای انهدام اهداف فرا جوی و از موشک کوچکتر 53T6 SH-08 Gazelle با حداکثر برد 80 کیلومتر برای انهدام اهداف داخل جوی بهره میبرد همچنین طرحی برای متحرک سازی پرتابگر های سامانه A-135 دنبال شد که از طرف بخش فرماندهی پدافندی روسیه مورد توجه قرار نگرفت آزمایش این سیستم از سال 1976 شروع و در سال 1980 به اتمام رسید وپس از تایید و اطمینان از کارایی در سال 1989 به طور رسمی عملیاتی شد.

موشک Gazelle در حال حمل به پرتابگرها

موشک Gorgon با حامل ماز 547A

اماده سازی موشک Gorgon برای حمل

به منظور افزایش دقت و برد رهگیری و همچنین افزایش قابلیت درگیری با اهداف بیشتری رادار این سیستم از مدل N20P Don-2P به مدل ( 5N20 Don-2N (PILL BOX تغییر یافت که به این سیستم توانایی درگیری با 8 هدف را به صورت همزمان میداد.موشک 53T6 در چهار سایت دراطراف مسکو نصب شد همچنین رادار Don-2N نیز به عنوان سایت پنجم مد نظر قرار گرفت و موشک های 51T6 نیز در محل قبلی سایت موشکی A-350R نصب شدند .پس از چند ماه از عملیاتی بودن این سامانه برای مدتی موشک های سری 53T6 از کاربری خارج شدند تا کلاهک آن ها با مدل های جدیدتر و قویتر تعویض شود به همین منظور تعدادی از سایت های موشکی مسکو برای مدت کوتاهی غیر فعال بودند .

رادار N20P Don-2P

رادار Don-2N

به منظور انهدام در ابتدا مجموعه رادار اخطار زود هنگام BMEW موقیعت هدف را مشخص و سپس توسط رادار (Don-2N (PILL BOX عمل هدفگیری و هدایت موشک انجام میشد پس از ساخت و راه اندازی این سامانه به مرور تعداد پرتابگر های موشک 53T6 به 16 عدد در دو منطقه افزایش پیدا کرد همچنین تعداد سایت های موشک 51T6 به 8 عدد تغییر یافت تا پوشش کافی برای مقابله با تهدیدات بیشتر را فراهم کند.

نمایی از موشک Gorgon در داخل سیلو

شبکه راداری :

سپر دفاع موشکی روسیه دارای طیف گسترده ای از رادارهای هشدار زود هنگام ؛ رهگیری وهدایت موشک است اصلی ترین این رادار ها مدل Don-2N است که رادار اصلی سپر دفاع موشکی مسکو به حساب میاید همچنین شبکه راداری BMEW وظیفه هشدار زود هنگام این سامانه را بر عهده دارد که اهداف را بر حسب اولویت شناسایی کرده وبرای هدف گیری به رادار Don-2N ارسال میکند و بر طبق آن نوع موشک از بین دو نوع 51T6 و 53T6 انتخاب شده و به سمت هدف شلیک خواهد شد.

Dniestr/Dniepr/Daugava
اصلی ترین رادار مجموعه BMEW رادار ( 5N15 Dnestr (HEN HOUSE است که وظیفه شناسایی تهدید های موشکی وهمچنین ماهواره ها را بر عهده دارد این رادار بردی برابر با 3520 کیلومتر دارد و درمناطق Sary Shagan و Irkutsk نصب شده است و رادار ( Daugava ( 5N86P Dnepr-P نیز پس از مدتی برای تقویت هر چه بیشتر سایت راداری منطقه مورد بهره برداری قرار گرفت.این رادارها پس از سایت راداری EW که در سال 1963 ایجاد شد ساخته شدند و از اهمیت بسیار بالایی در کشف تهدیدات موشکی از جانب ایالات متحده داشتند .

رادار Dniestr

رادار Dnestr شامل دو واحد است که به وسیله یک واحد کنترل اطلاعات آنها جمع اوری و پردازش میشود همچنین آخرین نمونه از رادارهای HEN HOUSE سری 5U83 Daugava با به روز اوری های انجام شده بردی معادل 6000 کیلومتر دارند که هرکدام از این نوع رادار ها میتوانند به صورت فرستنده و گیرنده به تبادل اطلاعات با هم بپردازند.

در سال 1970 اتحاد جماهیر شوروری کار بر روی ساخت نسل جدید راداری های BMEW یعنی مدل 5N79 Daryal را آغاز کرد. اولین نمونه از این رادار در ابتدا در بلاروس و در نزدیکی منطقه Pechora ساخته شد و سپس نمونه کامل تری از این رادار ارایه فازی با دو سایت جداگانه در روسیه به مرحله ساخت رسید که Daryal-U و Daryal-UM نام گرفت .این دو سایت راداری که از یک رادار به عنوان گیرنده و از دیگری به عنوان فرستنده استفاده میکند (فاصله دو رادار از هم بین 800 تا 2800 متر ) بردی در حدود 5000 کیلومتر دارد .

5N79 Daryal

همچنین یکی از نکاتی که درباره برخی از این رادارها وجود دارد این است که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروری بسیاری از این رادار ها در محدود های خارج از خاک روسیه قرار گرفتند از جمله بسیاری از سایت های HEN HOUSE و Daryal که به ناچار باید با رادارهایی در خاک روسیه جایگزین میشدند برای همین رادارهای جدیدی در روسیه ساخته شد .

Duga

آخرین رادار از مجموعه رادارهای اخطار زود هنگام BMEW رادار Duga است که راداری است ماورای افق (OTH) در مجموع سه عدد از این رادار ها ساخته شد که اولین در ناحیه Nikolayev نصب شد و برای شناسایی موشک هایی بود که از پایگاه بایکانور قزاقستان پرتاب میشدند(فاصله ای در حدود 2500 کیلومتر) و دو نمونه بزرگترآن که دارای برد و دقت بیشتری بودند یعنی Duga-2 و (Duga-3 (STEEL YARD در چرنوبیل نصب شدند. این رادارها تا 1989 در خدمت بودند وبعد از ان تنها رادار Duga-3 عملیاتی باقی ماند.