موشک های پدافندی کوتاه برد؛ از میثاق تا «تور ام 1»

از میثاق تا «تور ام 1»

عمده ترین سلاح در حوزه سامانه های پدافند هوایی زمین پایه، موشک های زمین به هوا هستند که برای درگیری در فاصله های بیش از چند کیلومتر، جایگزین توپ های ضدهوایی می شوند. هم اکنون یگانهای پدافندی ایران از انواع موشک های پدافندی کوتاه برد برای دفاع از آسمان میهن اسلامی استفاده می کنند.

عمده ترین سلاح در حوزه سامانه های پدافند هوایی زمین پایه، موشک های زمین به هوا می باشند. برای درگیری در فاصله های بیش از چند کیلومتر، موشک های زمین به هوا به سرعت جایگزین توپ های ضدهوایی می شوند. همانطور که در قسمت اول گزارش اشاره کردیم، موشک های سطح به هوا دارای یک کمینه برد هستند یعنی در کمتر از آن برد توان تهاجم به هدف را ندارند که بیشتر به دلیل زمان مورد نیاز برای رسیدن به سرعت کافی برای ایجاد نیروی آیرودینامکی روی سطوح کنترلی بدنه است که در اینصورت موشک قابل هدایت و تغییر مسیر است.

این سامانه های موشکی به طور کلی به دسته های کوتاه برد، میانبرد و دوربرد تقسیم بندی می شوند. موشک های کوتاه برد به طور تقریبی برای بردهای کمتر از 15 کیلومتر و ارتفاع کمتر از 8000 متر در نظر گرفته می شوند.

همچنین انواع اهداف و تهدیدات هوایی را نام بردیم و در اینجا اضافه می نماییم که برخی از مهمات حمل شونده توسط هواپیما به ویژه موشک های هوا به سطح بزرگ توسط سامانه دفاع هوایی قابل ردگیری و انهدام هستند اما بهتر است تا حد امکان به جای تیر، تیرانداز منهدم شود زیرا تعداد تیرها خیلی بیشتر از تعداد تیرانداز می باشد و تیرانداز می تواند بارها و بارها بازگردد.

اولویت طراحان سامانه های دفاع هوایی موشکی برخورد دادن موشک به هدف است اما در صورت عدم اصابت مستقیم موشک به هدف، جهت تأثیر بیشتر، سرجنگی موشک های زمین به هوا باید در فاصله حدودی 5 تا 20 متری اهداف منفجر شوند. اندازه این فاصله به مشخصات سرجنگی و آسیب پذیری اهداف وابسته می باشد. برای این منظور در موشک ها حسگرهای تشخیص دهنده فاصله از هدف تعبیه می شود تا قبل از دور شدن از هدف عمل انفجار سرجنگی صورت پذیرد. فیوز مجاورتی در موشک ها اینکار را به عهده دارد و دارای انواع گوناگونی است.

 

موشک های دوش پرتاب

کوتاه بردترین و جمع و جور ترین سامانه دفاع هوایی موشکی، موشک های دوش پرتاب هستند. این موشک ها قابل حمل توسط یک نفر بوده و به همین دلیل آنها را می توان در همه جا یافت. چند نمونه از این موشک ها در کشور وجود دارد که مهمترین آنها موشک های میثاق هستند.

موشک سطح به هوای استینگر ساخت آمریکا و سام-7 ساخت شوروی اولین نمونه از این موشک ها بودند که در زمان جنگ تحمیلی در اختیار رزمندگان اسلام بوده و به کار گرفته شدند. استینگر آمریکایی به تعداد محدودی وارد کشور شده و علیه بالگردهای خود آمریکایی ها در خلیج همیشه فارس با موفقیت به کار گرفته شد. سام-7 نیز هم بوسیله عراق و هم بوسیه ایران مورد استفاده قرار گرفته و موفقیت هایی نیز کسب کرد.

استینگر در ایران

پس از جنگ این رده از موشک ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته و برای ساخت آنها در کشور تلاش های بسیاری انجام شد و در نهایت امروزه نمونه پرکاربرد این موشک ها با نام میثاق1و2 به طور گسترده ای در حال خدمت در نیروهای مسلح کشورمان است. میثاق 2 بر اساس بهسازی نمونه قبلی به قابلیت های عملیاتی بهتری دست یافته است.

شلیک موشک های دوش پرتاب در رزمایش

میثاق1 موشکی با طول یک و نیم متر، دارای کمینه برد 500 متر و بیشینه برد 5000 متر، توان درگیری با اهداف در سقف پروازی 4000 متر و کمینه 30 متر است. سرعت این موشک بالغ بر 600 متر بر ثانیه و جرم آن نزدیک به یازده کیلرگرم است که 1.42 کیلوگرم آن را سرجنگی تشکیل داده و جرم موشک با پرتابگر که نفر باید آن را تحمل کند حدود 17 کیلوگرم است.

با توجه به ویژگیهای پرتابگر، عمر انبارداری این موشک بالا بوده، دستور العمل پرتاب ساده و نرخ شلیک بالایی داشته و در دمای منفی40 تا مثبت60 درجه سانتیگراد قابل استفاده است. سامانه هدایت خودکار امکان شلیک کن و فراموش کن را فراهم کرده و به کاربر اجازه می دهد سریعاً موضع پرتاب را ترک کرده و از خطر آسیب دیدن از سوی دشمن کاسته شود.

تولید انبوه موشک های میثاق

حسگر این موشک از نوع فروسرخ پیشرفته بوده و به آن توانایی حمله به هدف از تمام زوایا را می دهد بدین ترتیب این موشک توان درگیری با اهداف نزدیک شونده را نیز دارد.

این موشک برای دفاع از پیاده نظام و تأسیسات در صحنه نبرد سلاح مناسبی است و حمل آن روی موتور سیکلت، خودروها نظامی، بالگردها، قایق های تندرو و زیردریایی ممکن است. همچنین پرتابگر دوتایی آن بر روی خودروی وانت در کشور توسعه بافته است. برخی کشورها نیز مجموعه های 6 تایی از این نوع موشکها را بر روی شناورهای دریایی بکارگرفته اند که می تواند در ایران نیز مورد الگوبرداری قرار بگیرد.

شبکه گسترده دیدبانهای مرزی در کشورمان علاوه بر امکانات اپتیکی و سامانه های مخابراتی برای انتقال اطلاعات، به موشک های دوش پرتاب نیز مسلح هستند تا در صورت لزوم اقدام به درگیری با اهداف بنمایند.

راپییر
سابقه حضور سامانه های کوتاه برد در ایران به پیش از انقلاب باز می گردد. سامانه انگلیسی تایگرکت/سی کت و پس از آن راپییر اولین نمونه های بردکوتاه خریداری شده بودند. تایگر کت مدل زمین پایه و سی کت مدل دریاپایه از یک سامانه بودند که در سال 1966 وارد کشور شده و نمونه های دریایی بر روی چند فروند از ناوهای نیروی دریایی نصب گردید. موشک های این سامانه حدود 1.5 متر طول و 68 کیلوگرم جرم دارند و برد آنها از 500 متر تا 5000 متر و سرعت این موشک ها کمتر از یک ماخ و حدود 980 کیلومتر بر ساعت است.

تصویری نادر از شلیک تایگرکت در اوائل جنگ تحمیلی

با تحمیل جنگ همه جانبه نظامی به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی، تمامی تجهیزات دفاعی کشور وارد نبرد شده و هرچقدر تایگرکت/سی کت ناموفق ظاهر شدند، راپییر کارنامه رزمی قابل توجهی از خود بجا گذاشت. عدم توانایی تایگر کت در دفع تهاجمات هوایی به ناوها باعث از دست رفتن و آسیب دیدن چند ناو در طول جنگ شد. اما راپییر موفق شد حتی بمب افکن-های توپولف22 عراقی را که برای بمباران تهران آمده بودند به زیر بکشد. این عملکرد باعث شد تا پس از پایان جنگ تحمیلی تایگرکت/سی کت از نیروهای مسلح کنار گذاشته شود اما راپییر همچنان در حال خدمت است.

پرتابگر موشک راپییر

رادار دی-ان-181 در رژه روز ارتش

 متخصصات داخلی سعی در بازسازی و بهبود زیرسامانه¬های این موشک داشته اند و موشک های بازسازی و بهسازی شده راپییر بارها مورد آزمایش موفق قرار گرفته¬اند. سامانه دفاع هوایی راپییر شامل پرتابگر با چهار موشک است که رادار مربوطه بر روی همین پرتابگر نصب شده است. این سامانه با رادار DN181 ساخت ایتالیا نیز هماهنگ شده است تا توان درگیری با اهداف در تمام شرایط آب و هوایی را داشته باشد. همچنین سامانه¬های اپتیکی نیز علاوه بر رادار در این سامانه وجود داشته اند.

اخبار و تصاویری مبنی بر متحرک سازی سامانه راپییر نیز در گذشته منتشر شد که هم اکنون از میزان فراگیری این تغییر اطلاعی در دست نیست.

موشک 45 کیلوگرمی راپییر به سرعت 2.5 ماخ و برد 400 متر تا 6800 متر دست یافته و اهداف را سقف پرواز 3000 متر هدف قرار می¬دهد. اجزای سامانه راپییر در اختیار ایران به صورت کششی یعنی به کمک یک خودرو یدک کشیده می-شوند با این وجود راپییر توانایی خود را برای دفاع از منطقه تحت پوشش اثبات کرده است.

اف-ام-80
سالهای جنگ تحمیلی تجارب گرانبهایی برای نیروهای مسلح کشورمان به ارمغان آورد و آشنایی با جدیدترین سلاح هایی که غرب و شرق در اختیار رژیم بعث عراق قرار داده بودند یکی از این موارد است. کمی پس از شروع جنگ، بعثی ها با دریافت دو نمونه سامانه پدافند هوایی کوتاه برد تمام متحرک از فرانسه کار عملیات های نفوذ به عمق خاک دشمن را برای نیروی هوایی کشورمان سخت کردند. این دو سامانه کروتال ساخت فرانسه و رولند ساخت مشترک آلمان و فرانسه بودند. سرعت واکنش بالا و توانایی درگیری با اهدافی در ارتفاع پروازی کم و سرعت بالا از ویژگی های این سامانه ها بود که دقیقاً به مقابله با تاکتیک های متهورانه نهاجا می پرداخت. این سامانه ها از نوع خودکششی بوده و به راحتی اطراف مواضع دشمن جابجا می شدند. اما در پی عملیات های موفقیت آمیز در جبهه های جنوب نمونه هایی از این سامانه ها به غنیمت رزمندگان اسلام درآمد.

پس از پایان جنگ و در راستای برطرف کردن نقاط ضعف و خلأ نبود برخی تجهیزات در نیروهای مسلح، موشک کروتال بدست آمده از عراق مود مطالعه قرار گرفت و طبق اعلام مجلات داخلی با نام «شهاب ثاقب» معرفی شد اما از کم و کیف شرایط عملیاتی آن اطلاعاتی در دست نیست.

آنطور که اعلام شده موشک شهاب ثاقب با تلاش متخصصان داخلی با رادار اسکای گارد هماهنگ شده و توانایی هدف قرار دادن اهداف در ارتفاع پروازی بسیار پایین را دارد. همچنین توانایی حمله مؤثر به اهداف نزدیک شونده و دقت بیشتر در هدایت موشک و جستجو و ردگیری بهتر از دیگر مزایای این ترکیب است.

سامانه اف-ام-80

اما در رزمایش مدافعان آسمان ولایت3 در سال 1389 نمونه ساخته شده از موشک کروتال در چین با نام اف-ام-80 معرفی و آزمایش عملیاتی شد. اینطور که فرماندهان محترم در مصاحبه ها اعلام کردند این سامانه قبلاً وارد خدمت در نیروهای مسلح کشور شده بود که برای برخی بهسازی ها از چرخه عملیاتی خارج شده و پس از به روزرسانی سامانه و افزودن تجهیزات جدید به بخش های هدفیابی مجدداً و اینبار با قدرت بالاتر به چرخه عملیاتی بازگشت.

از جمله تغییرات اعمال شده در این سامانه افزوده شدن تجهیزات جدید هدفیابی و ردگیری الکترواپتیک و سامانه های لیزری مانند مسافت یاب لیرزی است. به کمک سامانه های اپتیکی امکان درگیری با اهداف کوچک بهبود یافته و بقاپذیری رزمی سامانه در شرایط جنگ های الکترونیک امروز بسیار بهتر می شود. مسافت یابی لیزری نیز علاوه بر اینکه نشان دهنده وجود قابلیت ردگیری دقیق توسط رادار و سامانه اپتیکی است، با محاسبه مسافت دقیق هدف قابلیت های بهتری به سامانه می دهد از جمله امکان تصمیم گیری برای بهترین زمان شلیک با توجه به مقدورات پروازی هدف و توانایی دینامیکی موشک موجود در سامانه.

به نظر می رسد تفاوت اف-ام-80 و شهاب ثاقب در نوع سامانه راداری باشد و موشک به کار رفته ویژگی های یکسانی داشته باشد. البته امکان اضافه شدن رادار اسکای گارد به اف-ام-80 نیز دور از ذهن به نظر نمی رسد. در اینصورت ترکیب توانمندی اسکای گارد در جستجو وردگیری ارتفاع پایین اهداف کوچک توانایی سامانه را بر ضد موشک های کروز و هواگردهای کوچک ارتقاء داده و تأثیرگذاری بر اهداف نزدیک شونده را نیز بهبود می دهد. این توانمندی برای سامانه ای که جزء آخرین حلقه های دفاعی از یک نقطه به شمار می رود بسیار مهم است.

اف-ام-80 ایران در رزمایش مدافعان آسمان ولایت3

موشک بکار رفته در این سامانه طولی برابر 2.9 متر، جرم 84 کیلوگرم، توانایی تحمل 25g شتاب گرانش را داشته و به سرعت 740 متر بر ثانیه و برد نهایی 12000 کیلومتر دست می یابد. برد مؤثر سامانه در برابر هواپیماها حدود 9 کیلومتر و در برابر بالگردها حدود 11 کیلومتر است. این موشک توان درگیری با اهدافی با سرعت تا 440 متر بر ثانیه را دارد. سرجنگی موشک 14 کیلوگرم ماده منفجره شدید(HE) است که با برخورداری از فیوز مادون قرمز در صورت عدم اصابت به هدف منفجر شده و به آن آسیب می¬رساند.

در هر پرتابگر، علاوه بر چهار مقر پرتاب موشک، رادار و سامانه های الکترواپتیکی نیز مستقر هستند. با کمک سامانه های جانبی در کنار رادار، کارایی عملیاتی این موشک و پایداری سامانه در صحنه نبرد افزایش یافته است. از نکات قابل توجه این سامانه احتمال اصابت موشک آن به هدف است که در صورت شلیک یک موشک 80 درصد و در صورت شلیک دو موشک به یک هدف حدود 96 درصد است بنابراین هدف شانس کمی برای فرار دارد.

تور-ام-1
گل سر سبد سامانه های پدافند هوایی کشورمان از نقطه نظر کارایی عملیاتی و توانایی درگیری با انوع اهداف، سامانه دفاع هوایی موشکی تور-ام-1 است. 29 مجموعه از این سامانه ها کمتر از 5 سال پیش وارد کشور شده اند وارد کشورشده و در سطح یگان های عملیاتی مورد استفاده قرار دارند و از اینرو باید آن را جدیدترین سامانه دفاع هوایی کوتاه برد کشور به شمار آوریم.

تور-ام-1 سامانه دفاع هوایی کوتاه برد، ارتفاع پایین و تمام متحرک است. این سامانه برای درگیری مؤثر با انواع اهداف هوایی از جمله هواپیماهای بال ثابت و بالگردهای سرنشین دار و بی سرنشین، موشک های کروز و حتی بمب ها و موشک های رها شده از هواپیماها در تمام شرایط آب و هوایی ساخته شده است. بهره گیری از رایانه کنترل آتش و سامانه های دیجیتال و استقرار موشک ها به صورت عمودی و بهره گیری از سامانه پرتاب سرد باعث کاهش زمان واکنش سامانه شده است.

در واقع در تور-ام-1 موشک ها به صورت عمودی پرتاب کرده و پس از فاصله گرفتن از خودرو تا ارتفاع 15 تا 20 متر موتورهای راکتی کوچکی(تراستر) در نزدیکی دماغه موشک فعال شده و موشک را در جهت هدف قرار می دهد و در همین لحظه موتور اصلی سوخت جامد روشن می شود.

سامانه تور-ام1

طبق مطالب منتشر شده از سوی سازنده در هر مجموعه از آن چند خودروی پرتابگر موشک، یک خودروی حامل موشک، یک خودروی تعمیر و نگهداری و یک پست فرماندهی به عنوان هماهنگ کننده پرتابگرها وجود دارد. جزء اصلی این سامانه یک خودروی زرهی است که سامانه های راداری و اپتیکی بر روی آن و موشک ها و سامانه کنترل آتش در داخل آن قرار داده شده اند. برد کشف و ردگیری رادار آن به ترتیب 25 و 20 کیلومتر است. رادار کشف از نوع پالس داپلر  با آنتن سهموی و ردگیری از نوع آرایه فازی است که توان شناسایی و تفکیک همزمان 48 هدف، ردگیری مسیر 10 هدف و امکان درگیری همزمان با دو هدف را برای خودروی مربوطه فراهم می آورد.

وجود سامانه راداری برای هر پرتابگر باعث کاهش احتمال اشباع توسط جنگ الکترونیک دشمن و نیز از کار افتادن کل مجموعه درصورت هدف قرار گرفتن رادار در قیاس با سامانه هایی که یک رادار به چند پرتابگر اختصاص دارد می شود. ویژگی های راداری سامانه و نیز استفاده از سامانه های غیر فعال اپتیکی نیز باعث پدید آمدن توانایی فوق العاده ای در تحمل شرایط جنگ الکترونیک و پایداری بسیار بالای سامانه در محیط نبرد شده است.

این سامانه در حال حرکت نیز امکان فعالیت داشته و در زمان کمتر از دو دقیقه به آمادگی عملیاتی کامل رسیده و در کمتر از 6 ثانیه موشک خود را شلیک می نماید. یکی از توانمندی های استثنایی این سامانه امکان درگیری با اهداف زمینی است که در سامانه های پیشرفته ای چون بوک نیز وجود دارد.

موشک 3.5 متری این سامانه 167 کیلوگرم جرم دارد که 14.8 کیلوگرم آن را سرجنگی تشکیل می دهد. بیشینه سرعت موشک 850 متر بر ثانیه(حدود 2.8 برابر سرعت صوت) بوده و توانایی درگیری با اهدافی با سرعت 700 متر بر ثانیه را دارد. موشک توانمند این سامانه توانایی مانور تا 30برابر شتاب گرانش(g) را داشته اما اگر این مانورپذیری سنگین موشک نیز مفید نبود، فیوز مجاورتی عمل کرده و با انفجار سرجنگی هدف را نابود خواهد کرد.

احتمال اصابت موشک به هدف برای این سامانه 92 تا 95 درصد در مقابل هواپیماها، 80 تا 96 درصد در برابر بالگردها، 60 تا 90 درصد برای موشک های کروز، 70 تا 90 درصد در رویارویی با بمب ها موشک های هدایت شونده و 90 درصد در مقابله با هواگردهای بدون سرنشین است.

خودروی پرتابگر موشک در این سامانه حدود 34 تن وزن، 500 کیلومتر برد و 65 کیلومتر بر ساعت سرعت داشته و حفاظت کامل NBC(هسته ای، میکروبی و شیمیایی) برای سه خدمه آن فراهم است.

کمینه برد موشک حدود 100 متر و کمینه ارتفاع درگیری نیز 10 متر است که باید گفت عملاً هر هدفی که در حال پرواز پایدار باشد از تیررس تور در امان نخواهد بود. بیشترین ارتفاع هدف قابل درگیری برای این سامانه 6000 متر بوده است که متخصصان نیروی هوافضای سپاه با تغییر در نرم افزار موشک و برطرف کردن عامل محدود کننده بیشینه ارتفاع، توانایی درگیری با اهداف تا سقف پرواز 35000 پا معادل 10500 متر را فراهم نموده اند که در نتیجه تور-ام1 های ایرانی پا به ارتفاعات متوسط هم می توانند بگذارند.

علاوه بر سامانه های پیشرفته تر، مزایای سامانه تور-ام1 نسبت به راپییر و اف-ام-80 شامل متحرک بودن سامانه و توان درگیری با دو هدف است. دو سامانه پیشین برای حمل و نقل وابسته به یک خودروی دیگر هستند و این امر باعث کاهش سرعت عمل سامانه ها در استقرار و انتقال از جایی به جای دیگر می شود در حالیکه در نبردهای امروز قدرت تحرک سامانه برای افزایش بقای خود آن و نیز پوشش بهتر و تطبیق با نیازهای تاکتیکی امری لازم به نظر می رسد. توان ردگیری همزمان چندین هدف و درگیری با دو هدف متفاوت نیز به نفوذناپذیری بیشتر این لایه پدافندی انجامیده و امکان انتخاب بهتر بین تهدیدات خطرناک را فراهم می نماید.

دور از ذهن نیست که سامانه تور با رادارهای هشدار دهنده موجود در کشور به خصوص انواع مربوط کشور سازنده سامانه شامل رادارهای تاکیتکی کاستا و نبو که توانایی کشف اهداف پنهانکار(رادار گریز) را دارند یکپارچه شده باشد. در اینصورت توانایی تورهای ایرانی در به دام انداختن متجاوزان نادان بسیار بیشتر شده و دفاع مؤثرتری را بوجود خواهد آورد.

 

در ادامه به معرفی سامانه های دفاع هوایی موشکی میانبرد و دوربرد خواهیم پرداخت.

رژیم صهیونیستی دست به دامن "گنبد آهنین" شد

اشکلون در حصار رادارها

وزارت جنگ رژیم صهیونیستی به دلیل ترس از نیروهای مقاومت فلسطینی اقدام به استقرار سپر موشکی در اطراف شهر اشکلون کرد.

به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، مهر به نقل از روزنامه هاآرتض نوشت، نصب سیستم موشکی گنبد آهنین در شهر اشکلون به دنبال درخواست رسمی شهردار این شهر از نخست وزیر و وزیر جنگ رژیم صهیونیستی صورت می گیرد.

پیشتر قرار بود در ماه سپتامبر گنبد آهنین در اطراف چند شهر در سرزمین های اشغالی نصب شود اما ترس صهیونیست ها از نیروهای مقاومت موجب درخواست آنها برای استقرار سریع این سیستم موشکی شد.

در همین رابطه گفته می شود که مقامات صهیونیستی خواستار نصب فوری این سیستم در اطراف هشت شهر دیگر هستند.

سیستم موشکی گنبد آهنین دارای 3 بخش است؛ یک رادار ردیابی موشک، یک مرکز کنترل و یک بخش شلیک موشک. شکل اولیه این سیستم که به‌ صورت موشکهای پاتریوت آمریکا در سرزمین های اشغالی و عربستان به کار گرفته می ‌شد، توانست موشکهای اسکاد پرتاب‌ شده توسط عراق را ردیابی و نابود کند. در حقیقت این سیستم نسبت به پیش‌ بینی کارشناسان بسیار خوب عمل کرد. پیش بینی های اولیه نشان می ‌داد که این سیستم موفقیتی 10 درصدی خواهد داشت .

بعد از تجربه جنگ لبنان و شکست ارتش اسرائیل در مقابل جنبش حزب ‌الله، رژیم صهیونیستی به ‌طور جدی به فکر تقویت سیستم دفاع موشکی خود افتاد. این رژیم پیش از این سیستم دوربرد موسوم به پیکان را طراحی کرده‌ بود اما بعد از جنگ لبنان، تصمیم گرفت که با سرمایه‌ گذاری سنگینی، سیستم گنبد آهنین را طراحی و تولید کند. هزینه طراحی و استقرار این سیستم بیش از یک میلیارد یورو برآورد شده‌ است.
 
بخشی از این هزینه را آمریکا تامین کرده ‌است. این سیستم در داخل رژیم صهیونیستی منتقدان زیادی دارد. هر کدام از موشکهای این سیستم هزینه‌ ای معادل 25 هزار یورو دارد و این در حالی است که قرار است این سیستم موشکهایی را که بسیار ارزان ‌قیمت تر هستند و کمتر از چند صد یورو ارزش دارند، سرنگون کند.

ایران چگونه به حساب«پاتریوت آمریکا»می رسد

چند راه حل ساده برای انهدام یک سامانه مدرن؛

ایران چگونه به حساب«پاتریوت آمریکا»می رسد

تعداد انبوه موشک های فاتح 110 در کشور و البته امکان استفاده از راکت های کم ارزش ولی با ابعاد و عملکرد مشابه به عنوان هدف اولیه و گول زننده سامانه پاتریوت را باید از جمله راهکارهای مد نظر برای از بین بردن سامانه گران قیمت و پر زرق و برق آمریکا دانست.

 پاتریوت یک سامانه موشکی پدافند هوایی متحرک است که در ابتدا برای پدافند هوایی بر ضد هواپیماها و موشکهای کروز و نیز در سال-های اخیر بر ضد موشکهای بالستیک برد کوتاه به میدان آمده است. سامانه پاتریوت در واقع برای عملیات در اروپا بر ضد هواپیماهای دارای ارتفاع زیاد شوروی سابق و موشک های کروزی که با سرعت 2 ماخ (1500 مایل بر ساعت) حرکت می کنند و نیز به منظور جلوگیری از دیده شدن به صورت متحرک و فقط برای چند ساعت کار در یک محل طراحی شده بود.

سامانه موشکی پاتریوت با مشخصه MIM-104 موشکی است زمین به هوا مخصوص ارتفاعات متوسط و بالا، متحرک و با توان عملیاتی در شرایط مخلتف جوی و پیشران یک مرحله ای از نوع سوخت جامد از نوع HTPB. کارهای طراحی و تولید این سامانه در دهه 1970 اجرا شده و در دهه 1980 وارد خدمت شده است. قلب و حساس ترین  بخش سامانه، راداری است که با رایانه کنترل می شود. آنتن رادار از نوع آرایه فازی چند منظوره به طول 2.5 متر است و از 5161 عنصر ساخته شده است.

 

در این بخش که مطالعات بیشتری به وسیله آلمان و آمریکا روی آن اجرا شده است، عملیات تجسس، دریافت هدف و هدایت به سرعت انجام می گیرد. کلیه افدامات و عملیات راداری شامل کشف، شناسایی، تعقیب هدف و هدایت موشک منحصراً به وسیله یک رادار چند منظوره انجام می شود.

نمونه های اصلی این سامانه شامل PAC-1، 2 و 3 است. موشک های رهگیر PAC-3 برخلاف موشک های پاتریوت قبلی که با نزدیک شدن به اهداف و منفجر کردن آنها در آسمان عمل می کردند، دارای مواد منفجره نیستند و در عوض به منظور انهدام موشک های کوتاه و میان برد که کلاهک های اتمی، بیولوژیکی یا شیمیایی حمل می کنند، به انرژی جنبشی (به مفهوم ضربه زدن و منهدم کردن) متکی هستند. سامانه پی-ای-سی-3 موشک هایی کوچکتر اما به لحاظ کمی چهار برابر بیشتر از پی-ای-سی-2(16 فروند به جای چهار فروند) حمل می کند ولی برد آن به نسبت نمونه های پیشین کمتر است.

بررسی یک حادثه مهم

در 25 فوریه 1991 در خلال جنگ خلیج فارس، سکوی پرتاب موشک پاتریوت آمریکا در ظهران عربستان سعودی در درگیری با یک موشک اسکاد عراقی ناکام ماند. موشک اسکاد به یکی از آسایشگاه های سربازان آمریکایی اصابت کرد و 28 سرباز کشته و حدود 100 نفر دیگر مجروح شدند. گزارشی از طرف دفتر بررسی سانحه به عنوان دلیل این عدم موفقیت ارائه و در آن چنین عنوان شد: «بروز اشکال در کارایی موشک پاتریوت. مشکل نرم افزاری منجر به عمل نکردن سامانه در ظهران عربستان سعودی شد.»

 

در نتایج نهایی مشخص شد که علت، یک محاسبه غلط مربوط به خطاهای ریاضی رایانه از زمان راه اندازی آن بود؛ به خصوص زمان یک دهم ثانیه که توسط ساعت داخلی سامانه اندازه گیری می شد برای تولید زمان به ثانیه در یک دهم ضرب می شد. این محاسبه با استفاده از رجیستر 24 بیتی با ممیز ثابت به نمایش در می آمد؛ به ویژه مقدار یک دهم که یک بسط باینری نامتناهی دارد، بعد از ممیز پایه در 24 بیت بریده می شد.

 

 

 این خطای کوچک برش وقتی در عدد بزرگی که زمان را در یک دهم ثانیه می دهد ضرب شود منجر به خطای قابل تشخیصی خواهد شد. در حقیقت سکوی استقرار و پرتاب موشک پاتریوت در حدود 100 ساعت روشن بوده است و یک محاسبه ساده نشان می دهد که خطای زمانی حاصل، مربوط به خطای تقویت شده برش حدود 0.34 ثانیه بود.

یک موشک اسکاد در هر ثانیه مسافت در حدود 1676 متر را طی می کند و در این زمان موشک در حدود نیم کیلومتر(573.2 متر) را طی کرده است. این مقدار کافی بود که موشک اسکاد دورتر از شعاع عمل رادار پاتریوت قرار گیرد. با وجود این که محاسبه زمانی صحیح در بعضی از قسمت های مجموعه اما نه همه آن بهبود یافته بود اما این ایراد به طور کامل مرتفع نشده بود.

پیش بینی شعاع عمل رادار در اینکه موشک اسکاد در لحظه بعد کجا ظاهر می شود تابعی از سرعت اسکاد و زمان آخرین آشکارسازی رادار است. سرعت یک عدد حقیقی است که می تواند به عنوان یک عدد کامل بیان شود. زمان به صورت پیوسته توسط ساعت درونی سامانه به دهم ثانیه نگهداری شده اما به صورتعدد صحیح یا کامل بیان می شود.

 

هرچه سامانه بیشتر کار می کرد زمان عدد بزرگتری را نشان می داد. برای پیش بینی اینکه اسکاد در لحظه بعد کجاست، هم زمان و هم سرعت باید به صورت اعداد حقیقی بیان شوند.
 

تشریح سامانه پاتریوت

پاتریوت به عنوان جزئی از یک گردان که به طور معمول از شش سکوی پرتاب تشکیل شده است به کار می رود. هر سکو از قسمت های زیر تشکیل شده است: یک واحد رادار زمین پایه برای دیده بانی و آشکارسازی، ردگیری و درگیری با هدف؛ یک ایستگاه کنترل درگیری برای فرمان دستی یا خودکار و کنترل رهیاب های موشک، هشت پرتابگر موشک و یک گروه رله مخابراتی برای پشتیبانی از ارتباطات و مخابرات. یک مرکز هماهنگ سازی اطلاعات، سکوها را کنترل و عمل آن ها را با گردان های دیگر و مقامات بالاتر فرماندهی هماهنگ می کند.

قلب سامانه پاتریوت، رایانه کنترل آن است. این قسمت ارائه کننده عملکرد اصلی سامانه برای ردیابی و ردگیری هدف، مانند عملکردهای مدیریت جنگی، فرمان و کنترل است. رایانه کنترل پاتریوت که در عملیات طوفان صحرا به کار رفت بر اساس طراحی دهه 1970 بود که در انجام محاسبات دقیق، قابلیت به نسبت محدودی داشت.

 

برای انجام عملیات، رایانه کنترل جنگ افزار پاتریوت ، اطلاعات مربوط به هدف را از سامانه راداری دریافت می کند. رادار پاتریوت، پالس های الکترونیکی می فرستد که فضای هوایی بالای خود را اسکن (جاروب) می کند؛ وقتی که پالس ها به هدف برخورد کنند، به سوی سامانه رادار بازتابیده می شوند و به عنوان یک شیء یا نمودار روی صفحه نمایش پاتریوت توسط نرم افزار سامانه را برای ردگیری انواع معینی از اشیاء از جمله هواپیماها، موشک های کروز یا موشک های بالستیک تاکتیکی(مانند اسکاد) آموزش می دهند و برنامه ریزی می کنند.

 

در عملیات طوفان صحرا، پاتریوت برای ردگیری موشک های بالستیک تاکتیکی آموزش داده شده بود. برای رایانه پاتریوت، شناسایی، ردگیری و رهیابی این موشک ها و اطلاعات مهمی که آن ها را توصیف کند، توسط الگوریتم شعاع عملیاتی سامانه نگهداری می شد.

پس از اینکه رادار پاتریوت، یک شیء هوایی را که مشخصات یک موشک اسکاد را دارد شناسایی کرد، ردگیر شعاع عملیاتی -یک ابزار شناسایی الکترونیکی در داخل سامانه رادار- محدوده ای را در هوا محاسبه می کند که سامانه در مرحله بعد باید آنجا جستجو کند. ردگیر شعاع عملیاتی، اطلاعات اشیای هوایی را از محدوده محاسبه شده استخراج و فقط اطلاعات لازم برای ردگیری، هدف گیری و ردیابی اسکادها را پردازش می کند. یافتن یک شیء در محدوده ردگیری شعاع عملیاتی وجود اسکاد را تأیید می کند.

پاتریوت در خاورمیانه

کمپانی های اسلحه سازی آمریکا همواره در تلاش برای فروش محصولات خود به بازار متمول و فاقد استراتژی خاورمیانه و آسیای غربی بوده اند و در این میان کشورهای عرب منطقه که با رویه ایران هراسی تحریک می شوند، از خرید گران ترین سلاح ها و حتی خریدهای بیش از نیاز خود -که در سالهای بحران اقتصادی غرب بیشتر هم شده-فروگذاری نمی کنند.

 

سامانه دفاع هوایی پاتریوت نیز از این قاعده جدا نبوده و بخصوص با موفقیت های چشمگیر موشکی کشورمان بعد از معرفی موشک بالستیک میانبرد شهاب3 و ایران هراسی گسترده رسانه های غربی، تمایل به در اختیار گرفتن این سامانه بیشتر نیز شده است. خصوصاً مدل پی-ای-سی3 از سامانه پاتریوت که قیمت هر موشک آن به چند میلیون دلار بالغ می شود اخیراً به کشورهای دیگری در منطقه از جمله کشور کوچک کویت و امارات متحده عربی ارائه شده است. کشورهای دارنده این سامانه در خاورمیانه شامل عربستان سعودی، بحرین، کویت، مصر، اردن و رژیم اشغالگر قدس هستند.

آیا پاتریوت نسل جدید شکست ناپذیر است؟

اشاره به شکست این سامانه در ردگیری موشک های بالستیک عراقی گویای شکست پذیری هر سلاحی در هر زمانی است. نمونه های فعلی این سامانه نیز از این قاعده مستثنی نیستند و دارای ضعف های بارزی هستند. به عنوان مثال یک فروند موشک هارم شلیک شده از جنگنده های آمریکایی در جریان اشغال عراق، موفق به اصابت به رادار پیشرفته این سامانه شد.

 

این در حالی است که موشک های ضد رادار پیشرفته تر و مرگبارتری نسبت به هارم، در اختیار ایران است که از احتمال اصابت به هدف و سرعت بالاتری برخوردار هستند. در حملات موشکی عراق به اسرائیل نیز این سامانه تنها حدود یک پنجم یعنی 20 درصد از موشک های قدیمی و بی دقت بالستیک عراقی را منهدم کرد.

* ایران چه سلاح های ضد پاتریوتی دارد؟

به گزارش مشرق، با توجه به اینکه در این سامانه، محوریت با رادار اصلی آن است، هدف قرار دادن آن به هر طریق ممکن به معنی از کار افتادن این این سامانه است. به جز کاربرد موشک های ضد رادار، استفاده از تسلیحات هوابرد دورایستا نیز راه حل دیگری برای ضربه زدن به این سامانه است.

 

موشک دورایستای قاصد3 با برد فعلی 120 کیلومتر، یکی از بهترین گزینه ها برای این منظور خواهد بود؛ خصوصاً وجود قابلیت هدایت خودکار و عملکرد به صورت «شلیک کن-فراموش کن» و دقت بسیار بالا در اصابت که به صورت نقطه زن و با خطای به اصطلاح صفر-صفر، این موشک جدید ساخت داخل را به وسیله مطلوب برای سرکوب پدافند هوایی دشمن تبدیل می کند.

 

 البته سرجنگی قدرتمند و امکان شلیک و پرواز قاصد3 در ارتفاع پایین نیز به اجرای موفق عملیات و شناسایی دیرتر جنگنده شلیک کننده کمک می کند و البته باید گفت موشک های پاتریوت محدودیت حمله به اهداف پروازی در ارتفاع پایین دارند.

روش دیگر برای از کار انداختن این سامانه، تهاجم با موشک های بالستیک تاکتیکی بسیار دقیق و سریع و با ارتفاع عملکرد پایین مانند موشک مشهور فاتح-110 است. فاتح-110 با برد بیش از 250 کیلومتر در مدل های مختلف و دقت فوق العاده و سر جنگی قدرتمند خود، امکان حمله به سایت های پاتریوت را از داخل خاک کشور، در صورت حماقت محض دشمن در ایجاد درگیری نظامی با ایران را می دهد.

 

 

این موشک از پرتابگر تمام متحرک شلیک شده و در به مدت زمان بسیار کوتاهی برای آماده سازی نیاز دارد و شتاب اولیه بالای آن نیز، امکان شناسایی شدن توسط دشمن را کاهش می دهد؛ تعداد انبوه این موشک در کشور و البته امکان استفاده از راکت های کم ارزش ولی با ابعاد و عملکرد مشابه به عنوان هدف اولیه و گول زننده سامانه پاتریوت را نیز نباید از نظر دور داشت.

 

از اینرو، با در نظر گرفتن میزان احتمال انهدام موشک های بالستیک توسط پاتریوت در خوشبینانه ترین حالت، پس از منهدم کردن چند موشک، خود این سامانه قربانی خواهد شد. البته برخی دیگر از تجهیرات مقابله نیروهای مسلح کشورمان با سامانه پاتریوت نیز تاکنون اعلام رسمی نشده اند، لذا نمی توان آنها را معرفی و کارکردشان را تشریح کرد.

اما نکته ای که باید به آن توجه شود، شناسایی مکان سامانه های دفاع هوایی دشمن است. هر چند سابقه عملیاتی اتریوت نشان داده کاربران آن تمایل به استقرار سامانه به صورت ثابت و دائمی در یک منطقه را دارند، اما اساساً پاتریوت از قدرت تحرک مناسبی برخوردار بوده و بیشتر اجزای این سامانه بر روی کامیون حمل می شود. بنابراین لزوم رصد دائمی مواضع دشمن و نقل و انتقال این سامانه که البته بیشتر در اطراف مناطق مهم صورت خواهد پذیرفت از جمله فعالیت های بسیار مهم برای مقابله با آن در روزگار نبرد است؛ امری که به مدد تنوع گسترده سامانه های اطلاعاتی و تجهیزات بدون سرنشین کشور هم اکنون نیز در مناطق مختلف در حال اجرا است.

ویژگی های سامانه موشکی مرصاد +عکس

ویژگی های سامانه موشکی مرصاد +عکس

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) افزایش برد و سیستم هدایت بهینه تا اصابت به هدف را دو ویژگی مهم سامانه موشکی مرصاد عنوان کرد.

به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق به نقل از فارس، امیر فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) با اشاره به افزایش توان پدافندی کشور با بکارگیری سامانه موشکی ارتفاع متوسط مرصاد، افزایش برد و هدایت‌پذیری بهتر تا لحظه اصابت به هدف را دو ویژگی مهم این سامانه پدافندی دانست که آن را از سامانه موشکی هاگ متمایز می‌کند.

سامانه پدافندی مرصاد با موشک شاهین در 28 فروردین در آستانه روز ارتش در منطقه سمنان با موفقیت شلیک و مورد ارزیابی قرار گرفت و در یگان‌های پدافند هوایی ارتش به طور کامل عملیاتی شده است.

این سامانه پدافندی ساخت متخصصان صنایع دفاعی و کارکنان قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) قابلیت کشف، رهگیری و انهدام هرگونه هدف پرنده را در ارتفاع 70 تا 150 کیلومتری داراست.

امیر اسماعیلی همچنین با اشاره به استقرار سامانه‌های پدافند هوایی در طول مرزها و در مراکز حساس کشور، تاکید کرد: ما با هیچ کشوری دشمنی نداریم، ولی اگر کسی بخواهد تهدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران عملی کند، جواب سختی به او خواهیم داد.

شلیک موفق دو سامانه پدافند موشکی + عکس

شلیک موفق دو سامانه پدافند موشکی

رزمندگان پدافندی کشور، دو سامانه موشکی بهینه شده را با موفقیت، عملیاتی کردند.

به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، در ادامه مرحله دوم رزمایش مشترک مدافعان آسمان ولایت 3 که برصیانت از محدوده ارتفاع کم کشور تأکید دارد ، دو سامانه بهینه سازی « راپیر» و «FM80» با موفقیت شلیک شدند.
سامانه راپیر که از دوران دفاع مقدس بدست نیروهای پدافندی کشورمان مورد استفاده قرار می گیرد با تلاش متخصصان قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) بهینه سازی شده و ضمن تجهیز به سیستم الکترو اپتیک و فاصله یاب لیزری توجه ویژه ای به متحرک سازی آن شده است.
سامانه پدافندی FM80 نیز پس از بومی سازی و بهینه سازی،‌ به چرخه دفاعی کشور بازگشته است و از این پس در یگان های نیروهای مسلح حاضر خواهد بود.