مروری بر توان موشکی بالستیکی لیبی

مروری بر توان موشکی

بالستیکی لیبی

لیبی در سال های آخر جنگ سرد توانست با خریدهای بزرگ از شوروی سابق خود را بهعنوان یک قدرت موشکی مطرح سازد. آیا در معرض موشکهای بالستیک قذافی بودن جنوب اروپا دلیلی است بر اینکه ناتو در لیبی سرباز پیاده نمیکند و جنگ را کجدار و مریز پیش میبرد.؟ آیا قذافی درسال 2003 همه توان موشکی بالستیک خود را تحویل آمریکا دادو امروز دستش خالیست.؟ آیا اصولا در مورد توان موشکی لیبی اغراق شده است؟

در این پست سعی میکنیم تا به این سوالات جواب دهیم.

گزارشها و تصاویر بسیار محدودی از توان موشکی لیبی بخصوص در حوزه بالستیک موجود است .اما در این مورد شکی نیست که لیبی طی چند دهه اخیر بدنبال گسترش توان موشکی بالستیک  تهاجمی خود بوده است. لیبی اساس توان موشکی بالستیک خود را از دهه70 میلادی با خریدموشکهای اسکاد بی و اسکاد سی و همچنین راکتهای فراگ-7 از شوروی سابق بنانهاد. اما بنظر میرسد که این قدرت در دهه های بعد چندان بروز نشده و در همان اواخر دوران جنگ سرد باقی مانده است.

گزارشهایی از تلاش لیبی برای توسعه برنامه های بومی موشک بالستیک وجود دارد. با بررسی این گزارشها به این نتیجه میرسیم که لیبی در برنامه خود همواره به دنبال انتقال فناوری و و استفاده از توان مهندسی خارجی در داخل کشور خود بوده است. براساس اظهارات مهندسان خارجی که برای ایجاد زیرساختهای توسعه موشکهای بالستیک در آن کشور حضور داشته اند قذافی بدنبال ساخت موشکهایی با برد بالاتر از 2500 کیلومتر بوده است. قذافی در یکی از سخنرانیهای خود در سال 1990 آرزوی داشتن موشکی را میکند که بتواند مستقیما از لیبی نیویورک را مورد هدف قرار دهد.و همچنین در سال1995 از رسیدن قطعی لیبی به توان موشکی برای هدف قرار دادن پایگاههای ناتو در ناپل ایتالیا سخن به میان آورده امی آورد.

لیبی طی توافقی که در سال 2003 با آمریکا و انگلیس بعمل آورد متعهد شد تمام موشکهای بالستیک خود را که قابلیت حمل محموله بالای نیم تن را به فاصله بیش از 300 کیلومتر داشتند را نابود کند . این موضوع کلیه موشکهای اسکاد سی که قذافی از کره شمالی خریداری کرده بود را شامل میشد. بعدها گزارشهای وزارت خارجه آمریکا پایبندی لیبی را به این توافق خود را تایید کردند.

موشکهای اسکاد- فراگ-7...و توچکا

همان طور که اشاره شد لیبی با خرید تعداد زیادی از موشکهای اسکاد بی و راکت فراگ-7 در دهه 70 ازشوروی سابق به یکی از قدرتهای بالستیک در جهان سوم تبدیل شد. برخی منابع ارزش این خرید را تا12 میلیارد دلار نیز ذکر کرده اند. اما به نظر میرسد لیبی نتوانست این قدرت را حفظ کند و تعداد زیادی از این موشکها را به کشورهای دیگر فروخت. لیبی در 15 آوریل 1986 2 یا 3 فروند موشک اسکاد بی به پایگاه آمریکا در جزیره لامپدوسای ایتالیا شلیک کرد که هرسه در آبهای اطراف جزیره فرود آمدند. موشکهای اسکاد دقت پایینی دارند اما سرجنگی بزرگ و سنگینی را حمل میکنند که  دقت کم را با تخریب بالا جبران کند.
لیبی موشکهای اسکاد سی خود را در دهه 90 از کره شمالی تهیه کرده است.در اواخر دهه 90 چند کشتی و محموله حاوی قطعات و تجهیزات مربوط به موشکهای اسکاد بی و سی که از کره شمالی به مقصد نهایی لیبی بصورت پنهان در حال حمل بودند در هند و انگلستان توقیف شدند.
لیبی در دهه 80 نوع ارتقا یافته و هدایت شونده برنامه فراگ موسوم به توچکا یا اس اس -21 اسکاراب را به مجموعه زرادخانه بالستیک خود اضافه کرد. توچکا قادر بود سر جنگی حدود1500 کیلوگرم را با دقت نزدیک به صد متر به فاصله حدود120 کیلومتر پرتاب کند

.

شرکت آلمانی اتراگ و برنامه موشکی لیبی

شرکت آلمانی اتراگ آزمایش توسعه پرتابگر خود را در سال 1979 به منطقه زاویه در عمق صحرای لیبی منتقل کردو تا سال1981 یک یا دو پرتاب ناموفق نیز انجام داد.پرتابگر شرکت اتراگ یک پرتابگر جدید و متفاوت بود که قرار بود با ساختاری کاملا پودمانی (ماژولار) و با استفاده از اجتماع راکتهای کوچک 12 و 6 متری محموله های فضایی 1 الی 10 تن را در مدار قرار دهد. اتراگ اعلام کرده بود میخواهدبه توانمندی کشورهای جهان سوم  در حوزه فضایی کمک کند. اما زیرفشار دولت آلمان غربی برنامه خود را در همان اوایل دهه80 در لیبی متوقف کرد. با این حال بنابر گزارشها حداقل 100 مهندس آلمانی تا اواخر دهه 80 در صحرای لیبی مشغول توسعه موشکهایی با برد 750 تا 1000 کیلومتر برای معمر قذافی بودند.

سایر برنامه ها

معروفترین برنامه موشکی بالستیک لیبی موسوم به الفتح میباشد. این برنامه برای رسیدن به برد 1000 کیلومتر پیش بینی شده بود که احتمالا به کمک شبکه از مهندسان خارجی در لیبی دنبال میشد.به نظر میرسد این برنامه در لیبی بیش از حد انتظار به طول انجامیده و علیرغم همکاری با چین و عراق در زمان صدام هرگز به مرحله عملیاتی نرسیده است. گزارش شده که در سال1999 تحویل یک تونل بادماورای صوت بخشی از قرارداد همکاری بین چین و لیبی در توسعه سامانه های سطح به سطح 1000  کیلومتری بوده است.

لیبی برای تهیه موشکهای بالستیک در دهه 80 تعاملاتی نیز بابرزیل داشته است و حتی گزارشهایی از آزمایش موشکهای بالستیک برزیلی در صحرای لیبی وجود دارد. لیبی همچنین علاقه مندی خود را برای تهیه موشک چینی سی اس اس -2 یا ام 9 نشان داده است. همچنین بنظر میرسد تلاش لیبی برای خرید موشکهای معروف نودانگ کره شمالی نتایج موفقی در پی نداشته است.

جمعبندی

لیبی در ابتدای کار (دهه70.م) توانست در مدت کوتاهی خود را به عنوان یک قدرت بالستیک منطقه ای مطرح سازد. اما بنظر میرسد درسالهای بعد نتوانست قدرت اولیه خود را حفظ کند. لیبی همواره در پی توسعه توان موشکی بالستیک خود بوده است اما مشخص است که در این راه توفیق چندانی نداشته است. و احتمالا کل این برنامه در اوایل دهه گذشته .م لغو گردیده است. شاید کمبود نیروی متخصص و نخبه و همچنین امیدبیش از حد به تواتن مهندسی خارجی و واردات قاچاقی فناوری میتواند یکی از دلایل مهم این موضو.ع باشد. در زمینه فناوری موشکی لیبی همواره با توجه به نزدیکی به اروپا تحت شدیدترین تحریمها قرارداشته است. که این نیز میتواند مزید بر علت باشد.
   گزارش موسسه جینز دیفنس نشان میدهد که لیبی در سال2009  نزدیک به 240 فروند موشک اسکاد بی در زرادخانه خود داشته است.احتمال بسیار کمی  نیز برای وجود موشکهای نودانگ کره شمالی در دست قذافی وجود دارد. به هرحال امروزکه خبری از توان موشکی بالیستیک قذافی نیست.

باید صبر کرد و دید آیا اگر کار به فتح طرابلس (تریپولی) بدست مخافان بکشد قذافی دست بر ماشه موشکهای بالستیک خود میبرد.؟ یا اینکه مشخص خواهد شد اصلا موشکی که قادر به عملیات باشد وجود ندارد. یا شاید هم قذافی مانند صدام برخی موشکها و هواپیماهای خود را در زیر خاک مدفون کرده تا بعد از پایان جنگ آنها را بیرون آورده و مورد استفاده قرار دهد.؟