موشکهای سوریه

موشکهای سوریه

با بالا گرفتن تحولات سوریه نگرانیها از بابت توان موشکی این کشور برای دشمنان قسم خورده آن بالا گرفته است. هرچند برخی پیش بینیها خطرات موشکهای این کشور را بیش از خطر موشکهای لیبی نمی دانند اما موقعیت متفاوت سوریه و توان بسیار بالای نظامی آن و حمایت گسترده مردم و ارتش سوریه از نظام وحشت و گیجی سنگینی را بر دشمنان این کشور بخصوص رژیم اشغالگر قدس تحمیل کرده است.

بدون اغراق بسیاری از منابع غربی اعتقاد دارند که ارتش سوریه هزاران موشک پیشرفته در اختیار دارد که قادرند بسیاری از مناطق سرزمینهای اشغالی را در تیررس آن قرار دهند.

سوریه در دهه های اخیر از کمکهای گسترده قدرتهای موشکی شرقی مانند روسیه - چین و جمهوری اسلامی ایران و همچنین کره شمالی برخوردار بوده است و برخلاف لیبی که تعداد موشکهای آن به 300 فروند بالغ نمیشد با زرادخانه ای متشکل از تعداد متنابهی موشک بالستیک و کروز هدف بسیار سختی برای دشمنان خارجی است.

طبق آمار منتشره در سال 2003 سوریه صدها موشک بالستیک کوتاهبرد تاکتیکی از نوع اسکندر ss-21 SRBM و اسکاد در زرادخانه خود دارد که قادرند بسیاری از نقاط سرزمینهای اشغالی را مورد اصابت قرار دهند و برد مناسب برای هدف قراردادن پایگاههای آمریکا در عراق - ترکیه و اردن را دارندو اعتقاد بر اینست که بسیاری از این موشکها به کلاهکهای شیمیایی و پیشرفته مجهز شده اند. در 13 آوریل 2007 جروزالم پست خبر داد که سوریه موشکهای اسکاد 300 کیلومتری خود را در ارتفاعات جولان مستقر کرده است.

سوریه بسیاری از موشکهای اسکاد خود را از طریق روسیه دریافت کرده است اما مشخص نیست که این کشور موشکهای اسکاد سی را از روسیه دریافت کرده است بانه.

برخی داده های اطلاعاتی در سال1992 اشاره دارد که سوریه 18 موشک اسکاد- بی و 18 فروند موشک اسکندر ss-21 در اختیار دارد . کارشناسان معتقدند که سوریه در سال1991 توانسته بیش از 150 فروند موشک اسکاد -سی از کره شمالی خریداری کند.اسکاد سی بردی بیشتر از اسکاد بی دارد و قادر است با کلاهک 770 کیلوگرمی مسافت 500 کیلومتری را طی کند.این کشور همچنین مدعی است که موشکهای خود را به کلاهکهای شیمیایی- میکروبی و خوشه ای و... مجهز کرده است .

بنا به گزارش که در سال2000 منتشر شده است سوریه توانسته است 26 سکوی شلیک موشک و 300-400 فروند موشک اسکاد -بی با کلاهک 1000 کیلوگرمی و برد 300 کیلومتر و اسکاد سی با برد500 کیلومتر و کلاهک 770 کیلوگرمی برای زرادخانه موشکی خود فراهم کند که تهدیدی جدی برای رژیم اشغالگر قدس بشمار میرود.

یکی ازواحدهای موشکی سوریه از 18 سکوی شلیک و 50 موشک اسکاد-سی تشکیل شده است که برای اولین شلیک به یک ساعت زمان نیاز دارند اما در بعضی مواقع برای شلیک موشک دوم فقط به 3-5 دقیقه زمان برای شلیک نیاز دارند.

در اوائل سال1998 شایع شد که سوریه دو واحد موشکی اسکاد سی خود را از نزدیکی حلب در شمال این کشور به محلی در نزدیکی دمشق منتقل کرده است.

دمشق به طور مداوم در تلاش است تا انواع موشکهای سوخت جامد و مایع خود را گسترش دهد و برای تحقق این امر به کمکهای خارجی نیاز مبرم دارد که دو کشور ایران و کره شمالی از بارزترین کشورهایی هستند که در زمینه توسعه موشکها و بخصوص موشک اسکاد -دی با این کشور همکاری دارند.

سوریه با کمک کره شمالی یک برنامه توسعه نوعی موشک دوربرد را نیز در دستور کار دارد .در اواخر سال2000 سوریه یک فروند موشک اسکاد -دی با برد360 مایل (700 کیلومتر )راآزمایش کرد.با این یرد دمشق میتواند موشکهایش را در عمق بیشتری مستقر کند و حفاظت بیشتری از آنها را تامین نماید.

در اوائل ژوئیه 2001 رادار ضدموشکی اسرائیل شلیک یک موشک اسکاد - دی را از منطقه ای در شمال سوریه در منطقه حلب رهگیری کرد و مسیر آنرا تا مسافت 300 کیلومتری از موضع پرتاب دنبال کرد که در جایی در بیابان جنوبی این کشور به زمین سقوط کرد.با اینکه سوریه موشکهای اسکاد -سی با برد بیشتر را در اختیار دارد اما اگر موشک جدید اسکاد دی مشتق شده از اسکاد باشد کلاهک سبکتر و دقت کمتری نسبت به نمونه اصلی اسکاد خواهد داشت.

در 27 می2005 سوریه سه موشک اسکاد را آزمایش کرد که اولین آزمایش از سال2001 بود.موشکهای آزمایش شده مشتمل بر یک فروند موشک اسکاد-بی با برد 300 کبلومتر ودو موشک اسکاد -دی با برد 700 کیلومتر بود.موشکها از پایگاه مناخ در شمال حلب شلیک شدند وبعد از طی مسافتی400 کیلومتری در نزدیکی مرزاردن به زمین اصابت کردند. گفته میشود که یکی از موشکها از مسیر خود منحرف شده و در جایی در استان هاتای ترکیه فرود آمد.

منابعی در سازمان اطلاعاتی صهیونیستها در نیمه دوم سال 2007اشاره دارند که سوریه آزمایشات پرتاب پیشرفته ای را در منطقه شمال شرقی این کشور با موشکهای اسکاد -دی داشته است. این موشکها700 کیلومتر برد دارند .و با کمک های فنی کره شمالی توسعه داده شده اند. روزنامه جروزالم پست انگلیسی قبلا اشاره داشته بود که آزمایش این موشک با انحراف یکی از موشکها و سقوط آن در حریم هوایی ترکیه با شکست مواجه شده است.

نگرانیهای زیادی از برنامه های موشکی سوریه در منطقه وجود دارد بخصوص وقتی گمان میرود که این کشور برنامه هایی برای دستیابی به موشکهای میانبرد MRBM مانند موشکهای نودونگ و یا موشک شهاب-3 ایرانی در دست اجرا دارد.

بعد دیگر نیروی موشکی سوریه راکتهای برد بلند و موشکهای سوخت جامد است. درسالهای اخیر اخبار زیادی از ارسال انواع موشکها و راکتهای دوربرد برای دمشق منتشر شده است که نمیتوان همه آنها را تایید کرد. اما مسلم است که سوریه موشکهای سوخت جامد زیادی از انواع چینی - کره ای - روسی و ایرانی دارد و خود این کشور صنایع پیشرفته ای رابرای ساخت این موشکها و راکتها ایجاد کرده است.

از تعداد معین این موشکها اخبار دقیقی در دست نیست اما از آنجا که سوریه برای ساخت چنین موشکهایی دردسر کمتری دارد و نیازی به موشکهای با برد بسیار بالا برای حمله به خاک دشمن ندارد تخمین زده میشود که این کشور حدودیکصد هزار موشک و راکت دوربرد را برای انهدام و بمباران شهرهای فلسطین اشغالی در اختیار داشته باشد.

مهمترین موشکهای سوخت جامد هدایت شونده این کشور میتوان به موشک فاتح110 ایرانی با برد 150-350 کیلومتر - موشک ام-9 چینی با برد600-800 کیلومتر و موشکهای قدرتمند اسکندر بابرد 280 کیلومتر اشاره کرد.

این کشور همچنین تعداد نامعلومی از راکتهای دوربرد زلزال -1 و2 و 3 با برد 150-400 کیلومتر در اختیار دارد.

مشخصات کلی موشکهای سوریه

1. 
   

1.  اسکاد -B
2. 
   
3. کاربران : کره شمالی-  سوریه - ایران و...
4. کلاس: SRBM
5. پایگاه: سکوهای  جاده ه ا ی سیار
6. طول: 10.94 متر
7. قطر: 0.88 متر
8.  وزن شلیک : 5860 کیلوگرم
9. حداکثر بار مفید: تک کلاهک 985 کیلوگرم
10. کلاهک: submunitions او و شیمیایی، بیولوژی و شیمیایی منولیتی یکپارچه
11. پیشرانه: تک مرحله  سوخت مایع
12. برد: 300 کیلومتر
13. وضعیت: درحال خدمت

---

اسکاد-C
کشور: کره شمالی
جایگزین نام: Hwasong 6
کلاس: SRBM
پایگاه: سکوهای شلیک جاده  ای سیار
طول: 10.94 متر
قطر: 0.88 متر
راه اندازی وزن: 6095 کیلوگرم
بار مفید: تک کلاهک 700 کیلو گرم
کلاهک: شیمیایی ، HE، submunitions
پیشرانه: تک مرحله مایع
برد: 500 کیلومتر
وضعیت: عملیاتی
در خدمت: 1992

---

1. اسکاد-D

1. 
   
2. کشور: کره شمالی- سوریه
3. نام جایگزین : Hwasong 7
4. کلاس: SRBM
5. پایگاه: سکوهای شلیک جاده ای
6. طول: 13.50 متر
7. قطر: 0.88 متر
8. وزن شلیک: 6400 کیلوگرم
9. بار مفید: تک کلاهک 500 کیلوگرم
10. کلاهک: ، HE، submunitions - شیمیایی و بیولوژیکی
11. پیشرانه: تک مرحله ای سوخت مایع
12. برد: 700 کیلومتر
13. وضعیت: عملیاتی

---

فاتح-110

فاتح-110
کشور: ایران

کاربران : چین، سوریه، کره شمالی

جایگزین نام: Mershad. نوع Zelzal-2
کلاس: SRBM
پایگاه: جاده ه ا ی سیار
طول: 8.86 متر
قطر: 0.61 متر
راه اندازی وزن: 3450 کیلوگرم
بار مفید: تک کلاهک 500 کیلوگرم
کلاهک: HE، شیمیایی، شدیدالانفجار
پیش رانش:  موتور سوخت جامد تک مرحله ای
برد: 210 کیلومتر
وضعیت: عملیاتی

در خدمت: 2004

---

موشک M-11

نوع M-11
کشور: سوریه
مبدا : جمهوری خلق چین
نامهای جایگزین  : DF-11/CSS-7/Tondar 68/Ghadr
کلاس: SRBM
پایگاه: سکوهای  جاده  ای سیار
طول: 7.50 متر
قطر: 0.80 متر
راه اندازی وزن: 3800 کیلوگرم
بار مفید: تک کلاهک 500 کیلوگرم
کلاهک: او
پیش رانش:  موتور سوخت جامد تک مرحله ای
برد: 400 کیلومتر

تاریخ ورود به خدمت : نامعلوم

---

SS-21 scarab

کشور: فدراسیون روسیه
نام جایگزین:  OTR-21، Tochka-U
کلاس: SRBM
پایگاه: جاده ه ای سیار
طول: 6.40 متر
قطر: 0.65 متر
راه اندازی وزن: 2010 کیلوگرم
محموله: کلاهک هسته ای یا متعارف تکی بوزن  482 کیلوگرم
کلاهک: هسته ای KT 10 و یا 100، او، شیمیایی
پیشرانه: تک مرحله ای سوخت جامد
برد: 120 کیلومتر
وضعیت: عملیاتی

ورو.د به  خدمت عملیاتی : 1989

---

زلزال-1و2و3

کشور: ایران
دیگر کاربران : چین، سوریه
کلاس: SRBM
پایگاه: جاده ای سیار
طول: 8.32 متر
قطر: 0.61 متر
وزن پرتاب: 2950 + کیلوگرم
بار مفید: تک کلاهک هسته ای یا متعارف

پیش رانش: سوختجامد تک مرحله ای
محدوده برد :  125 زلزال-یک  / زلزال-دو 200/  زلزال-سه 150-400 کیلومتر
وضعیت: عملیاتی
تاریخ ورود به  خدمت: 2002

اس-200 ایران؛ یک سورپرایز برای آواکس های دشمن + عکس

اس-200 ایران؛ یک سورپرایز برای آواکس های دشمن

بهینه سازی ها را باید تا اقداماتی چون افزایش برد اس-200 در برابر اهدافی با قابلیت مانور کم، نظیر آواکس ها متصور شد. این به معنی لزوم استقرار آواکس های دشمن در کمینه فاصله 300 کیلومتری از منطقه عملیاتی است که میزان دید دشمن را از عمق خاک ما بسیار کاهش می دهد.

به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، یک نیروی نظامی همواره ضمن تلاش برای تهیه و ساخت تجهیزات جدید نگاهی جدی نیز به بهسازی سامانه های موجود در سازمان خود دارد. در واقع با افزایش قابلیت های سامانه فعلی و متناسب سازی آن با تهدیدات جدید با بهره گیری از علوم نوین، یک سامانه قدیمی عمری دوباره یافته و تا سالهای بیشتر و حتی برای مأموریت های مهم تر قابلیت عملکرد پیدا می کند.

از نظر هزینه نیز بهسازی بار مالی بسیار کمتری در قیاس با خرید تجهیزات کاملاً جدید دارد و به خصوص در صنعت هوافضا بهسازی تجهیزات موجود امری پذیرفته شده بوده و از ابتدا در مراحل طراحی، ملزومات این امر دیده می شود. به عنوان مثال ارابه فرود یک هواپیمای جنگی را بسیار قوی تر از حد مورد نیاز برای وزن نمونه اولیه طراحی می کنند تا در آینده و با افزایش وزن نمونه های بعدی نیاز به طراحی مجدد این بخش که کاری پیچیده است نباشد.

بهسازی هواپیماهای جنگنده توسط کشورهای پیشرفته و جهان سوم بسیار دیده می شود که با کمی جستجو با نمونه های مختلفی از آنها آشنا می شویم.

سامانه های موشکی نیز از این قاعده جدا نبوده و با بهسازی های در طول دوره خدمت بر قابلیت ها و کارایی آنها افزوده می شود. اما برای کشوری چون ایران که در تحریم همه جانبه دشمنان قرار دارد، میزان بهسازی یک سامانه موجود، حد و مرزهای القا شده از سوی کشورهای سازنده را پشت سر گذاشته و اساساً تا تحول کل آن پیش می رود. در این گزارش به معرفی یکی از شاخص ترین نمونه از این دست فعالیت ها می پردازیم که مربوط به سامانه پدافند هوایی موشکی اس-200 در اختیار قرارگاه پدافند هوایی خاتم الأنبیاء ارتش جمهوری اسلامی ایران است.

با اجرای چنین فعالیت هایی امروز نیروهای پدافند هوایی کشورمان تجربه انهدام اهداف هوایی با سطح مقطع راداری(RCS) کمتر از 0.01 مترمربع را نیز یافته اند که به معنی تهدید مرگبار برای طیف وسیعی از هواگردها شامل هواپیمای نسل چهارم پیشرفته،  انواع هواگردهای بدون سرنشین، بمب ها و موشک ها است.

برای کشف اهداف هوایی پنهانکار(رادارگریز) روشهای مختلفی وجود دارد. یکی از این روشها استفاده از رادارهایی است که با طول موج های بلند نظیر VHF و HF کار می کنند که هم از نمونه های مطرح خارجی در کشور موجود بوده و انواعی هم در داخل کشور ساخته شده اند. این سامانه های راداری به صورت شبکه با هم عمل می کنند و با بهره گیری از روشهایی چون مخابرات سلولی و فرستنده-گیرنده هایی مبتنی بر عدم انتشار امواج گسترده و در واقع پرتوهای باریک(مدادی) با هم در ارتباط هستند.

در نتیجه کشف سامانه های خودی و فعالیت آنها برای دشمن بسیار دشوار شده و در پی استقرار سامانه های مختلف در نقاطی که دشمن تصور آن را نمی کند فرصت تصمیم گیری و واکنش از وی گرفته خواهد شد. این مجموعه اقدامات به همراه بهسازی سامانه های درگیری یعنی ادوات توپخانه ای و موشکی منجر به ایجاد فضای ابهام آمیز پیش روی دشمن می شود. نتیجه چنین راهبردی دشواری های بسیار در طراحی عملیات تهاجمی برای دشمن خواهد بود و هرچه وسعت مدنظر دشمن بیشتر باشد تلفات وی نیز گسترده تر می گردد.

در تشریح این فضای ابهام آمیز باید گفت داشتن اطلاعات دقیق از برد سامانه ها در کشف و ردگیری اهداف، سرعت واکنش سامانه در فراهم کردن داده های لازم برای سلاح، برد و سقف ارتفاع تحت تأثیر آن سلاح و سرعت رسیدن پرتابه به محل هدف، محل استقرار سامانه دفاعی نسبت به هدف و برخی موارد دیگر برای طراحی یک عملیات تهاجم هوایی موفق ضروری است. در واقع هنگامی که دشمن نمی داند کدام نقاط برای نفوذ و در منطقه رهایی مهمات چه ارتفاع و فاصله ای از هدف امن هستند و سامانه های دفاعی چه مدت برای اجرای مأموریت زمان در اختیار می گذارند در حقیقت نیروهای خود را به کام مرگ می فرستد و نداشتن هر یک از اطلاعات کلیدی به معنی پا گذاشتن در فضای مبهم و طراحی عملیات بدون پشتوانه کافی است.

با در نظر داشتن این نکته که امکان دستیابی دشمن به مشخصات دقیق عملکردی سامانه های خارجی موجود در کشور از طریق سایر کشورها ممکن است بهسازی سامانه های بومی و غیر بومی با توان داخلی اهمیت بیشتری می یابد.

به گزارش مشرق، دوربردترین سامانه دفاع هوایی موشکی کشور که در دهه 90 میلادی خریداری شده بود، در چند نوبت و به صورت کامل بهسازی شده است. این سامانه SA-5 گامون یا همان اس-200 است که رادار و موشکهای آن بردی در رده چند صد کیلومتر دارند.

نسل اول این سامانه در 1967 وارد خدمت نیروهای دفاع هوایی شوروی سابق و در دهه های بعد نمونه های دیگر آن برای صادرات به کشورهای مختلف عرضه شد. رادار اصلی این سامانه «اسکوارپیر(Square Pair)» است که برای هر دو منظور کشف و ردگیری اهداف به کار می رود. بخشی که با شماره یک در تصویر مشخص شده فرستنده امواج کشف هدف با طول موج پیوسته 4.5 سانتیمتر، بخش 2، گیرنده این امواج(امواج بازتاب یافته و رسیده از اهداف)، بخش 3، گیرنده امواج ارتباطی موشک با سامانه و بخش 4 آنتن سامانه شناسایی دوست از دشمن(IFF)  است. برد این رادار در برابر اهداف کوچک بین 260 تا 300 و بیشینه برد آن 500 کیلومتر است.

رادار اسکوارپیر

 

همچنین از رادار «p-14 آبارونا» با طول موج در رده متر که برد آن در برابر اهداف کوچک 360 و برد نهایی آن 600 کیلومتر است استفاده می شود. آنتن این رادار 11 متر ارتفاع و 32 متر پهنا دارد. در برخی نمونه ها از رادارهای دیگری نیز مانند رادار «P-35 بارلاک» با برد 200 تا 350 کیلومتر به عنوان سامانه کمکی استفاده شده است.

نسل های مختلف این سامانه که با نام عمومی های متفاوتی نیز خوانده می شوند از موشک های مختلفی استفاده می کنند که در جدول زیر به مقایسه انواع اصلی آنها پرداخته ایم.

 

هر چند تا مدتها تنها نسخه صادراتی از سامانه اس-200 در اختیار مشتریان خارجی قرار می گرفت اما با ورود سامانه های پیشرفته تر اس-300 و برای کمک به وضع بحرانی اقتصاد روسیه نمونه های بهتر اس-200 به همراه سامانه های کمکی برای فروش عرضه شدند به طوریکه بین سالهای 1998 تا 2002 اس-200 سهم بزرگی از میزان فروش های نظامی خارجی روسیه را به خود اختصاص داده بود.

سامانه اس-200 به دلیل قابلیت های موشک خود نظیر برد و سقف پرواز بسیار بالا، سرعت چشمگیر که بالغ بر 2500 متر بر ثانیه در مدل های آخر موشک است عملاً به عنوان یک سامانه راهبردی تلقی می شود به خصوص توانایی آن برای درگیری با موشک های بالستیک نیز مورد توجه کارشناسان نظامی است. این سامانه توانایی درگیری با اهدافی با بیشینه سرعت 1100 متر بر ثانیه را دارد که شامل سریعترین هواپیماهای نظامی فعلی و آینده نزدیک است.

به گزارش مشرق، موشک این سامانه دارای یک پیشران اصلی و چهار بوستر(پیشران کمکی) سوخت جامد است. این پیشرانه های کمکی که حدود 4.9 متر طول و 48 سانتیمتر طول دارند بین 3 تا 5.1 ثانیه کار کرده و سپس جدا می شوند. برای درک بهتر از ابعاد موشک باید گفت موشک شاهین در سامانه مرصاد حدود 5 متر و قطر آن حدود 37 سانتیمتر است. پیشران اصلی موشک نیز با توجه به برنامه ریزی مورد نظر متناسب با شرایط پروازی هدف بین 51 تا 150 ثانیه کار می کند و موشک را برد مفیدی بین 150 تا 300 کیلومتر می رساند.

موشک اس-200 در حالی که بوسترهای آن هنوز جدا نشده اند

موشک های این سامانه بین 10.6 تا 10.8 متر طول، 0.86 متر قطر و 7100 تا 8000 کیلوگرم جرم دارند. برای کمینه برد قابل درگیری با هدف در منابع اعداد مختلفی شامل 7، 17 و 60 کیلومتر و برای کمینه ارتفاع هدف قابل درگیری نیز ارتفاع 300 متر ذکر شده است. سرجنگی 215 یا 217 کیلوگرمی آن نیز از نوع انفجاری-ترکشی بوده و دارای 16000 ترکش 2 گرمی ویا 21000 ترکش 3.5 است و شعاع مرگبار این سرجنگی سنگین وزن که با فیوز مجاورتی یا دستوری منفجر می شود بیش از 20 متر تخمین زده شده است بنابراین اگر هواپیمای هدف در مراحل نهایی مانور بدهد باید راهی برای دور شدن از موشک به میزان بیش از 20 متر پیدا کند در حالی که قدرت مانور و سطح فناوری هدایت در نمونه های نهایی اس-200 نیز بهبود پیدا کرده است.

نحوه هدایت این موشک در فاز ابتدایی دستوری رادیویی، در فاز میانی اینرسی و در فاز نهایی و رسیدن به هدف از نوع راداری نیمه فعال است. در برخی نمونه ها نیز از سامانه های آشیانه یابی راداری و اختلالات الکترونیکی صحبت به میان آمده است. موشک های این سامانه در صورت شلیک به بردهای کمتر از 80 کیلومتر مستقیماً به سمت هدف حرکت کرده و در صورت شلیک به بردهای بیش از آن ابتدا با زاویه بیش از 45 درجه اقدام به اوجگیری به ارتفاع بالا (متناسب با درگیری با هدف مورد نظر) می نمایند تا از پرواز در ارتفاعات پائین و نیروی مقاوم بیشتر هوا در این ارتفاعات پرهیز کنند.

پروفیل های حرکت اس-200 با توجه به فاصله تا هدف

اس-200 به عنوان دوربردترین سامانه دفاع هوایی کشور از اهمیت بسیاری برای افزایش محدوده خطر برای تهاجم دشمن برخوردار بوده و از اینرو یکی از گسترده ترین ارتقاءها روی آن به انجام رسیده به طوری که موجب شگفتی سازندگان آن شده است. هر چند سامانه های میانبرد و ارتفاع متوسط هاوک و سام-6 نیز به طور کامل بهسازی شده اند اما میزان تغییرات اس-200 بارزتر بوده و کارایی آن را به کلی متفاوت نموده است. مثلاً هر چند سامانه هاوک همچون اس-200 به سامانه ای تمام دیجیتال تبدیل و برد رادار کشف و تعقیب آن نیز بیشتر شده و قابلیت انهدام اهداف کوچکی چون پهپادها را در آزمایش های عملی اثبات کرده اما فناوری هاوک از ابتدا جلوتر از اس-200 بوده و از اینروست که برنامه اجرا شده برای اس-200 دشواری های بیشتری داشته است.

بهسازی اس-200 در ایران به طور کلی شامل اصلاحات در بخش های پردازش، فرستنده، گیرنده، جنگ الکترونیک و تحرک پذیری سامانه بوده است. یکی از فعالیت های به انجام رسیده برای بهسازی سامانه اس-200، تعویض تمامی اجزای آنالوگ آن با تجهیزات دیجیتال است.

استفاده از زیرسامانه هایی که قطعات الکترونیکی آنها دارای فناوری نیمه هادی به جای فناوری لامپی هستند فواید بسیاری را به دنبال دارد از جمله کاهش احتمال بروز خرابی در دستگاه به میزان بسیار پایین در ساعات کارکرد بسیار بالا، کاهش زمان تعمیر و تعویض تجهیزات الکترونیکی، افزایش عمر کاری اجزا و کل سامانه که منجر به قابلیت کارکرد 24 ساعته سامانه اس-200 بهسازی شده در ایران شده است، افزایش قابلیت اطمینان سامانه و افزایش سرعت پردازش که منجر به واکنش سریعتر سامانه به تهدیدات شناسایی شده می گردد. همچنین مدت زمان روشن ماندن نهایی سامانه نیز بسیار افزایش یافته و زمان مورد نیاز برای بازبینی و تعمیرات نیز بسیار کاهش یافته است.

به کارگیری نمایشگرهای دیجیتال در بخش کنترل سامانه

دو سامانه اصلی راداری یعنی اسکوارپیر و همچنین آبارونا به علاوه اخلالگر ها در ایران مورد بازبینی قرار گرفته اند. لازم به ذکر است بهسازی های بومی روی این سامانه ها به مراتب مهم تر و مفصل تر از کارهای خارجی بوده است.

یک سری از بهسازی های رادار پی-14 توسط کشور سازنده که در اینترنت منتشر شده نشان دهنده استفاده از قطعات دارای فناوری حالت جامد(Solid State) است که باعث بهبود ویژگی های فنی و عملیاتی رادار شده است از جمله توانایی مقابله بهتر با جمینگ های فعال، اخلال های پالسی غیرهمزمان و بازتاب های نامطلوب پس زمینه مانند نقاط شهری و ارتفاعات و عوارض طبیعی، توانایی بسیار بهتر در پردازش داده ها، تبادل اطلاعات به طور خودکار با سایر سامانه های دفاع هوایی، ترکیب و تشخیص داده های دریافتی از چندین رادار و سایر منابع اطلاعاتی. برای این منظور تجهیزات ضد فریب و اخلال دیجیتال، برای مقابله با اخلال های غیرفعال و غیرهمزمان، تجهیزات خودکار کسب اطلاعات راداری و مجموعه جمع آوری داده ها مورد بهسازی قرار گرفته اند.

رادار پی-14 آبارونا

تجهیزات ضداخلال و فریب مبتنی بر سلول های عملیاتی تفکیک پذیر در یک واحد قابل تعویض با یکدیگر ترکیب می شوند. بدین ترتیب محافظت الکترونیکی همزمان از رادار در مقابل اخلالهای غیرفعال و غیرهمزمان را در مناطق مربوطه بدون از دست دادن کیفیت و کارائی رادار در کل منطقه تحت پوشش ضمانت می نماید. همچنین تجهیزات کسب و جمع آوری داده در کامیون تجهیزات رادار نصب شده و محدودیت فاصله پست های فرماندهی و کنترل تا رادار برداشته شده است. همچنین اطلاعات بیش از 120 هدف توسط این رادار به طور همزمان قابل پردازش است.

سامانه اخلالگر پلنا که تخصص آن عملکرد علیه رادارهای هوابرد و هواپیماهای جمع آوری الکترونیک است با ایجاد اخلال مؤثر در سامانه های دشمن، تا محدود 250 کیلومتری رادارهای خودی را محافظت کرده و تا فاصله 80 کیلومتری امکان هدفیابی برای رادارهای هوایی دشمن را از بین می برد به این معنی که دشمن باید حداقل 80 کیلومتر به سمت مواضعی که تحت پوشش پلنا هستند نزدیک شود که در این صورت به شدت در معرض آسیب از سوی پدافند خودی قرار می گیرد. احتمال عملکرد موفق نمونه های اولیه این سامانه در حالت کمینه 80 درصد بوده است.

اخلالگر قدرتمند پلنا

 

با ترکیب پلنا و اس-200 که بنا بر تصاویر منتشر شده در ایران مورد استفاده قرار می گیرد، دیگر نتایجی چون حمله سال 1986 آمریکا به لیبی که اس-200 موفق ظاهر نشدند رقم نخواهد خورد و حتی در صورت اصرار بر اجرای عملیات از سوی دشمن تجهیزات او در معرض خطر قرار می گیرند. همچنین با توجه به اشباع سریع جستجوگرهای غیرفعال(پسیو) موجود در موشک های ضد رادار توسط امواج ساطع شده از این اخلالگر عملاً در محدوده پوشش آن رادارها از آسیب های عملیات سرکوب پدافند هوایی با این موشک ها مصون می مانند.

به گزارش مشرق، پلنا در برابر رادارهای هوابرد، باعث کاهش برد مؤثر آنها شده و در این حالت دشمن دو راه پیش رو دارد: یا باید آواکس های خود را به منطقه مورد نظر نزدیک تر کند به معنی افزایش خطر برای امنیت این پرنده راهبردی و بسیار ارزشمند است و یا باید از مدیریت و کنترل صحنه نبرد از طریق اطلاعاتی که آواکس از تحرکات هوایی و زمینی در اختیارش قرار می داد و درنتیجه مزیت های شبکه پیوسته از اطلاعات اهداف طرف مقابل چشم پوشی کند که در هر دو صورت دشمن در راهبرد خود دچار مشکل شده و مجبور است با قواعد طرف مقابل بازی کند.

از دیگر بهسازی بومی که برای اجرا روی سامانه دوربرد اس-200 در آینده مطرح شده است استفاده از موشک های دیگر در این سامانه است تا امکان درگیری با اهداف در بردهای متوسط و سقف پرواز پایین نیز با اس-200 ممکن شود. این امر با توجه به اینکه رادارهای این سامانه بردهای متوسط را نیز تحت پوشش قرار می دهند می تواند اس-200 را به عنوان سامانه میانبرد نیز کارامد ساخته و برای دفاع از اس-200 که اساساً خود نیز هدفی برای دشمن تلقی می شود بسیار مفید خواهد بود.

آنچه که باید در آخر بر آن تأکید کنیم توانایی موشک های سامانه اس-200 در تهدید هواپیماهای جنگ الکترونیک و رادارهای هوابرد است. به گفته منابع خارجی نمونه های آخر این سامانه توانایی ردیابی اختلالات راداری و امواج ساطع شده از رادارهای هوابرد را دارند. این ویژگی به معنی توانایی درگیری با این نوع اهداف بوده که عمدتاً در فواصل دور نسبت به مناطق درگیری مستقر می شوند. در اینجا برد چشمگیر موشک های این سامانه وارد معادلات شده و آن را به سلاحی تهدید آمیز علیه این نوع هواگردها تبدیل کرده و اس-200 را به طور ویژه به سامانه ای ضد رادارهای پرنده یا CIRS تبدیل می کند.

با توجه به مصاحبه های منتشر شده از فرماندهان یکی از مناطقی که اس-200 در آن عملیاتی است مبنی بر اینکه سلاح هایی در اختیار داریم که می تواند دشمن را در برد 300 کیلومتر تهدید کند، احتمال منطقی با توجه به تحویل داده نشدن اس-300 به ایران، نمونه های بسیار دوربرد موشک های اس-200 هستند که تاکنون در رزمایشها علیه اهداف کوچکی چون پهپادها در برد بالای 100 کیلومتر آزمایش شده اند.

همچنین به عقیده برخی کارشناسان، پروفیل شلیک اس-200 به اهداف در فاصله دور که مبتنی بر اوجگیری اولیه و حمله از بالا است با اصلاح نرم افزارهای سامانه هدایت و کنترل تا حدودی قابل توسعه نیز هست که به افزایش برد اس-200 در برابر اهدافی با قابلیت مانور کم نظیر آواکس ها می انجامد. این به معنی لزوم استقرار آواکس های دشمن در کمینه فاصله 300 کیلومتری از منطقه عملیاتی است که میزان دید دشمن را از عمق خاک ما بسیار کاهش می دهد.

نیروهای مسلح کشورمان به بهسازی صفر تا صد یک سامانه راهبردی، آن را به سلاحی متفاوت از حد تصور دشمن تبدیل کرده و با غلبه بر شرایط تحریم و اتکا به توان داخلی، سامانه ای خارجی را با نیازهای نبردهای فعلی و آینده سازگار نموده اند. این روند ادامه داشته و آخرین دستاورهای تثبیت شده متخصصان کشور روی سامانه های دفاعی کشور اعمال شده و ضمن افزایش بازدارندگی و تغییر معادلات برای روز واقعه نیز نقشه های غیرقابل پیش بینی برای دشمن در سر دارند.

سفیر پرتابگری استراتژیک در رقابت فضایی خاورمیانه

وبگاه موشک شهاب-3 به مناسبت پرتاب ماهواره نوید علم و صنعت به فضا و روز ملی فناوری فضایی بررسی میکند.

سفیر

پرتابگری استراتژیک در رقابت فضایی

خاورمیانه

سابقه رقابت فضایی در خاورمیانه به دهه 80 میلادی یعنی زمانی که رژیم صهیونیستی تلاشهای خودرا برایدستیابی به توانایی پرتاب ماهواره های گوناگون به فضا آغاز کرد شروع شد. در آنزمان هیچکدام
از کشورهای منطقه به جز عراق توانایی قابل توجهی در عرصه موشکهای بی هوازی نداشت .

موشک شاویت رژیم صهیونیستی

صدام که تقریبا به جز اسرائیل خود را در منطقه در عرصه فضایی بی رقیب میدید اولین پرتابگر
سنگین جهان اسلام موسوم به العابد را در اواخر جنگ ایران و عراق ساخت وپرتاب کرد. العابد
موشک بسیار سنگین و کندی بود که نیروی استات خود را از 5 موتور الحسین (اسکاد بهبود
یافته عراقی با برد 650 کیلومتر و کلاهکی به وزن 500 کیلوگرم ) میگرفت.وزن کل این
موشک در هنگام شلیک حدود148 تن بود. مرحله دوم آن نیز یک موتور موشک الحسین دیگر بود
که مرحله سومی متشکل از یک موتور موشک سوخت مایع پدافندی سام-2 بهعنوان سیستم تزریق مداری به آن اضافه شده بود.

هرچند بعدها ادعاشد که مراحل دوم و سوم این ماهواره بر برای فریب دشمنان نصب شده بودند و
عملا قابلیت پرواز و جداشدن از مرحله اول را نداشتند اما رهگیرهای ماهواره ای چیزی خلاف این
را میگویند.

تصویری از لحظه پرتاب موشک العابد عراق در سال1988

به هر تقدیر این برنامه علیرغم قابل توجه بودن دوام چندانی نداشت و تمام زیرساخت فضایی عراقدر جنگ اول خلیج فارس منهدم شد و از بین رفت.

اما کمی این سوتر و در ایران دشمن سرسخت صدام نیز برنامه های گسترده ای برای تولید انواع
موشکهای بی هوازی در جریان بود. ایران که در جریان حملات موشکی عراق اهمیت این سیستمها را دریافته بود به سرعت درصدد بر آمد تا از این ظرفیت بی نظیر بی بهره نماند و توان موشکی را یگانه راه ایجاد بازدارندگی در برابر دشمنان بسیار مجهز خود یافت. با کمک موشک ایران نگرانی از بابت جان خلبانانش نداشت و نیازی به ارسال تانکرهای سوخت گیری به مناطق
 خطرناک نبود. موشکها را از پشت یک لانچر سیار سوار میکرد و بعد از سوخت گیری و هدفگیری شلیک میکرد و در اغلب مواقع موشکها با دقتی نسبی خساراتی بزرگ را به دشمن وارد می
آوردند.نتیجه اقدامات متقابل هم قابل توجه بود یعنی کاهش محسوس حملات موشکی و هوایی دشمن.بعد از شلیک العابد ایران با کمک فنی از کشوری در شرق آسیا یعنی کره شمالی برنامه ای را برای تولید یک موشک دوربرد با استفاده از تجمیع یک خوشه چهارتایی از موتورهای موشک اسکاد برآمد و تا زمانی که موشک نودونگ کره ای ظهور کرد این طرح تا حدودی موفقیت آمیز بود.

اما پس از آزمایش موشک نودونگ کره ای در اوایل دهه نود تلاشهای ایران برای دستیابی به
نمونه های این موشک و فناوری موجود در آن شدت یافت.با کمی تاخیر ایران توانست تا نیمه
همان دهه تعدادی موشک نودونگ و لانچرهای شلیک آنرا از کره شمالی تهیه کند و نهایتا در سال
1997 اولین نمونه موشک نودونگ موسوم به شهاب-3 را با برد 1300 کیلومتر آزمایش
کند.

موشک شهاب-3

نمونه ارتقا یافته از موشک شهاب-3

نودونگ موتوری قدرتمند داشت که تقریبا نیروی رانشی برابر4 موتور اسکاد تولید میکرد و بردی
چهار برابر ان داشت.از دهه 80 میلادی ایران پای ثابت صادرات موشکهای بالستیک کره شمالی
بود و هنوز هم این کشور منبع 40 درصد موشکهای درحال توسعه جهان بشمار میرود. اما
مهمترین چیزی که در ساختار شهاب -3 وجود داشت توان این موشک برای پرواز به ارتفاعات
بسیار بالا بود.همین توانایی بسیار ارزشمند ایران و کره شمالی را به این فکر انداخت که درصدد
ایجاد یک وسیله نقلیه فضایی با استفاده از فناوریهای موجود در موشکهای شهاب و اسکاد برآیند.
اولین ثمره این تفکر موشک تائه پودونگ-1 کره شمالی بود که در سال 1998 اولین و آخرین
پرواز آن انجام شد .

موشک تایپودونگ-1 در حال پرتاب در سال1998

تایپودونگ موشکی سه مرحله ای بود که از یک موتور نودونگ در مرحله اول و از یک موتور
اسکاد-بی در مرحله دوم و یک مرحله سوم سوخت جامد به عنوان شتابگر مداری ماهواره استفاده
میکرد.این موشک قرار بود ماهواره کوچک کوانگ میونگ سونگ-1 (ستاره قطبی درخشان) با وزن
13 کیلوگرم را درمدار قرار دهد. هرچند کره شمالی ادعا میکند که ماهواره در مدار قرار گرفته
و آهنگهای ملی این کشور را از فضا پخش کرده است اما آژانسهای فضایی و ماهواره ای آمریکا
و روسیه این ادعا را مردود میدانند و معتقدند که مرحله سوم موشک نتوانسته ماهواره را در مدار
قرار دهد.هرچند ظاهرا طبق داده های راداری و ماهواره ای مراحل اول و دوم موشک پرواز
موفق و تعیین شده ای داشتند.
اما همین تجربه ناموفق نیز نشان داد که ترکیب فناوریهای ساده ای مانند اسکاد و نودونگ برای
پرتابهای فضایی و ایضا موشکهای چند مرحله ای دوربرد شدنی است و دارندگان این فناوریها
میتواتنند از این ظرفیت استفاده کنند.

دستاورد دیگری که این تجربه در اختیار کشوری مانند ایران قرار داد این بود که برای قرار

دادن ماهواره در مدار هرچه تعداد مراحل موشک کمتر باشد ماهواره با ضریب ایمنی ودقت بیشتری
به مدار تزریق میشود که موتور اسکاد بکار رفته در مرحله دوم چنین قابلیتی نداشت. بنا براین بعد
از مطالعات بسیار طرح ترکیب موتور موشک بهبود یافته شهاب با برد1800 کیلومتربه عنوان مرحله
اول و موتور موشک آر-27 شوروی به عنوان مرحله دوم طرحی ایده آل برای یک سیستم کم
هزینه فضایی است.

مقایسه ای بین موتورهای نودونگ و اسکاد

برای اطلاعات بیشتر در مورد آر-۲۷ به اینجا مراجعه فرمایید.

در مورد این که ایران چگونه موشکهای آر-27 را بدست آورده اطلاعات دقیقی در دست نیست
اما محتمل ترین گزینه برای تهیه این موشکها کره شمالی است که با استفاده از توان شرکت ماکیف
( شرکت تولیدکننده موشکهای گوناگون شوروی و از جمله موشک آر-27 ) توانست نمونه های
توسعه یافته زمینی و دریایی این موشک را با نام موسودان BM-25
تولیدکند. از آنجا که این کشور برای آزمایش موشکهایی با این برد محدودیت مکانی دارد آزمایش
این سیستمها در خاک کشوری پهناور مانند ایران گزینه ایده آلی است.

موشک BM-25 کره شمالی نمونه کره ای R-27

متخصصان ایرانی بعد از دستیابی به نمونه ای از این موشک مطالعاتی را برای ترکیب آن با موتور

شهاب انجام دادند و بعد از آزمایشات بسیار و زحمات فراوان اولین توانستند اندازه استاندارد و
عملیاتی آنرا تعیین کنند و یک مرحله دوم استاندارد را براساس فناوری آن توسعه دهند.

موشک R-27

اما چه ویژگیهایی در موشک آر-27 وجود دارد که آن را برای مرحله دوم ماهواره بر

سفیرمتمایز کرده است.؟

مقایسه ای تصویری بین مرحله دوم سه ماهواره بر یونها- سیمرغ و سفیر

1-همانطور که گفته شد کشورهای دیگر (مانند العابد عراقی و تایپودونگ-1 کره ای برای مراحل

دوم و سوم از موتور موشک اسکاد به استفاده میکردند که برای رسیدن به سرعت 7000 متر
برثانیه وکه همان سرعت تزریق ماهواره به مدار است به طرز محسوسی ناتوان بود و لازم بود
که یک شتابگر مرحله سومی ماهواره را به سرعت موردنظر برساند و در مدار قرار دهد.اما
موتور آر-27 توان انرژی زایی بالایی در خلا دارند و براحتی قادرند بدون وجود پرتابگر مداری
ماهواره را به سرعت مداری برساند و از جاذبه زمین خارج شود.

2-موتورهای اسکاد ساز و کار مانور پذیری ندارند و هدایت پذیری بسیار دشوار و محدودکننده
ای دارند اما موتور آر-27 از آنجا که برپایه فناوری یک موشک دریاپایه با توان مانورپذیری و شلیک از زیردریا و سیلندرهای فشرده زیردریایی ایجاد شدند مانور پذیری بالایی دارند و براحتی قادرند بدون کمک المانهای کنترلی جوی مانند بالکها و با سامانه کنترل بردار رانش موتوری مسیرخود را اصلاح کنند.
3- اندازه و وزن متناسب آر-27 که علی رغم وزن 14 تنی بردی بیش از 1500 کیلومتر دارد و در نمونه های بهبود یافته با کلاهک 600 کیلوگرمی بردی بیش از 2500 کیلومتر نیز میرسد. پس با کاهش چند تن کاهش وزن برای سوار شدن بر روی مرحله اول علاوه بر اینکه سرعت آن افزایش می یابد میتوان محموله بزرگتری را میتوان روی آن نصب کرد. ضمن اینکه قطر آن نیز متناسب با قطر موتور مرحله اول است.
همین موتور را رانیز میتوان با اندازه بزرگتری در ماهواره برهای بزرگتری مانند سیمرغ نصب کرد که توانایی رساندن محموله های بزرگتر به مدارات بالاتر را دارند.
به طورکلی انعطاف پذیری بالای موتور آر-27 و سازگاری آن با انواع موتورهای توسعه یافته در ایران مانند سفیر - و سفیر بی-1 و سیمرغ باعث شده که گزینه ای ایده آل برای توسعه سامانه های فضایی ایران باشد.

اما نکته ای که در فناوری موشک سفیر نهفته است توانایی آن برای قرار دادن ماهواره های سبک وزن در مدار است. هرچند ایران در ابتدای راه توسعه سامانه های فضایی است اما همین حد از فناوری فضایی نیز میتواند سرمایه ای حداقلی از داراییهای فضایی در برابر رقبا ایجاد کند . سفیر درکل ماهواره بری است که ساختار ساده ای دارد و نیروی صنعتی ایران نیز توانایی آنرا دارند که این موشک را براحتی تولیدکنند و به عنوان پرتابگر مورد استفاده قرار دهند. ضمن اینکه به نظر نمیرسد سفیر چیزی بیش از امکانات یک موشک سیلوپرتاب را برای پرتاب نیاز داشته باشد. در حالیکه بسیاری از کشورها توانایی قراردادن یک جرم چند گرمی را در مدار ندارند رسیدن به این حد از فناوری برای کشوری مانند ایران در این مدت کوتاه نشان از توان بالای دانش فنی متخصصان ایرانی است.

حتی کشورهای قدرتمند در عرصه فضایی ماندد آمریکا - روسیه و چین نیز اهمیت ویژه ای برای این ماهواره برهای کوچک و جمع و جور قائلند به طوریکه تعداد زیادی از این ماهواره برها را برای روز مبادا که توانایی نظامی فضایی انها در مدار به وسیله تسلیحات ضدماهواره منهدم شد انبار کرده اند که هر کدام از آنها قادرند یک ماهواره 100 تا 200 پوندی را در مدار زمین برای رفع نیازهای آنی عملیاتی قرار دهند.

نویسنده : مدیریت وبلاگ موشک شهاب-۳