موشک بالستیک سجیل

 

موشک بالستیک سجیل

 

---

در این قسمت سعی داریم با نگاهی عمیقتر به توان موشک فوق پیشرفته سجیل ساخت کشورمان نگاهی بیندازیم وتوانایی آنرا با شهاب-3 مقایسه کنیم.

---

 

در20 مه 2009 جمهوری اسلامی ایران با انتشار تصاویری از آزمایش یک موشک جدید میانبرد با برد 2000 کیلومتر خبر داد. در این پست قصد داریم گزارش تحلیلی کارشناسان آمریکایی حول این آزمایش را برای استفاده شما عزیزان دروب انتشار میدهیم. گفتنی است که این گزارش به همت مدیریت وبلاگ ترجمه شده و با کمی تصرف منتشر میشود.

 

 

گزارش فنی ارزیابی تهدید هسته ای وپتانسیل موشکی در ایران

 

 

موشک بالستیک سجیل

 
 

تئودور پوستول

استاد علوم، فناوری و امنیت بین المللی

موسسه تکنولوژی ماساچوست


تجزیه و تحلیل فنی این موشک بالستیک سجیل

 

این گزارش یک گزارش تکمیلی است که بنا به جدیدترین تحولات در امور موشکی ایران برای کامل شدن گزارش تهدید مشترک ( JTA)که یک روز پیش از آزمایش سجیل یعنی در روز 19 مه2009 منتشر شده ایست می باشد. در گزارش تهدید مشترک اشاره ای به موشکی به نام سجیل نشده بود اما در مورد آزمایش موشک سوخت جامد با برد2000 کیلومتر در ایران مطالبی در آن وجود داشت. البته همین تحلیلهای گذارا نیز برای تحلیل جدیتر فناوری موشک جدید نیز تا حدزیادی راهگشا به نظر میرسد.

 

بررسی گزارشهای عمومی منتشر شده و همچنین گزارش وزیر دفاع ایالات متحده رابرت گیتس در کنگره آمریکا در مورد توانایی های بالقوه و بالفعل این موشکها این امکان را به ما میدهد که تحلیل دقیق از توان این موشک در حد امکان داشته باشیم و بهتر بتوانیم تواناییهای نظامی و فنی آنرا ارزیابی کنیم.

 

سجیل موشکی دو مرحله است که با موتورهای سوخت جامد کار میکند و ارزیابیهای اولیه نشان میدهد که موتورهای مراحل اول و دوم تا اندازه ای باهم تفاوت دارند.و طول موتور مرحله دوم از مرحله اول کوتاهتر است. وزن کلی آن حدود 21 تن تخمین زده میشود( الیته وزن این موشک بعدها 23640 کیلوگرم اعلام شد) و میتواند یک کلاهک یک تنی نیرومند را تا فاصله 2000 کیلومتری از محل شلیک حمل کند.

 

عکس لحظه اصابت کلاهک موشک سجیل به زمین

خصوصیات آنرا میتوان با موشک سوخت مایع سفیر مقایسه کرد . این به این معنی است که ایرانیها میتوانند در مدت اندکی مجموعه ای از موشکها را توسعه دهند که توانایی حمل کلاهکهای قدرتمند 1000 کیلوگرمی به مسافت 2000 کیلومتر را دارند.

گزارش تهدید مشترک همچنین پیش بینی کرد که چنانچه ایران بنای توسعه تسلیسحات اتمی را داشته باشد برای تولید یک سرجنگی هسته ای کوچک و جمع و جور به 6 سال زمان نیاز دارد که چنین زمانی برای توسعه سیستمهای موشکی بالستیک جدید کافی بنظر میرسد . به طور خلاصه این نکته را متذکر میشویم که دراین بازه زمانی نیز ایران توانایی توسعه یک موشک سوخت مایع بابرد 2000 کیلومتر که قادر به حمل کلاهکهای یک تنی است را دارد.

 

مهمترین عامل محدود کننده برای توسعه و استقرار موشکهای هسته ای برای ایران در حال حاضر میزان زمان لازم برای طراحی و توسعه کلاهکهای اتمی با حجم و وزن مناسب برای این موشکهاستکه آزمایش موشکی مانند سجیل چندان نمیتواند این فاصله زمانی را کوتاه کند.

 

بر اساس خصوصیات سجیل نیز وزن و جحم احتمالی یک موشک دیگر را محاسبه کردیم که در صورت نیاز ایران به چنین موشکهایی احتمالا طرح آنها مورد توجه قرار خواهد گرفت. این سیستم احتمالی5000 کیلومتر برد دارد و توانایی حمل کلاهکی یک تنی را دارد و قادر به هدف قرار دادن اهداف خود در اروپای غربی و شمالی است.

این گزارش با ارزیابی تصویر فناوریهای منتشر شده از مراحل موشک سجیل به چنین نتیجه ای رسیده است و تخمینها نیز احتمالی است.

 

احتمال داده میشود که مراحل اول و دوم سجیل جدید و سنگین باشند. موشک فرضی از سیستم مشابه طراحی سجیل استفاده میکند که چند مرحله ایست و با سوخت جامد کار میکند. ظاهرا ایران توانایی مناسبی برای پیشرفت و فهم چگونگی توسعه و ساخت موتورهای بزرگ سوخت جامد رادارد و میتواند مشکلات دیگر چنین فناوریهایی را حل کند.

 

اگر ایران درنهایت به این نقطه از تکنولوژی برسد که بتواند موشک احتمالی سوخت جامد را تکمیل کند ما پیش بینی میکنیم که وزن مرحله اول آن به تنهایی 45 تن باشد. و از آنجا که موشک در سه مرحله کار میکند وزن کلی چنین سیستمی 65 تن خواهد بود که در مقایسه با وزن 35 تنی موشکهای قاره پیمایی مانند توپول -ام روسی و مینوتمن آمریکایی با وزن35 تن موشکی بسیار سنگین و کم تحرک محسوب میشود. چنین وزنی بسیار سنگین برای موشکی است که براساس فناوری سجیل توسعه می یابدوبر اساس تمام معیارهای عملی موشک متحرکی به حساب نمی آید.

 

با اینکه سجیل ممکن است راه را برای موشکهای دوربرد تر بازکند اما فناوری آن نمیتواند ثابت کند که موشکی با قابلیت حمله به اروپای غربی و شمالی به سرعت توسعه می یابد. همچنین نمیتواند سرعت زیاد تلاش ایران برای رسیدن به بردهای بسیار بالا برای حمله به آمریکا را اثبات کند.

 

اما آزمایش 20 مه چه تاثیری بر گزارش تهدید مشترک(JTA) دارد.؟

 

نکته اول اینست که در نظر داشته باشیم که آزمایش سجیل نمیتواند ارزیابی های ما را از ایران تغییر دهد. ایران سالهاست برای سلاحهای اتمی آینده خود با جدیت برنامه های موشکی کوتاهبرد و میانبرد خود را دنبال میکند که چنین آزمایشی نمیتواند چندان تاثیری بر گزارش تهدید مشترک در مورد تواناییهای احتمالی موشکهای قاره پیمای ایران داشته باشد.

 

و ایضا برنامه ها و پیشنهادات ما را در مورد انتشار سیستمهای دفاع موشکی در اروپا تحت تاثیر قرار نخواهد داد.

تغییر بسیار مهم در اینست که آزمایش این موشک مبین این نکته است که ایران توانایی طراحی سیستمهای موشکی سوخت جامد و پیشرفته  را دارد .

 

بوضوح مشخص نیست که ایران برای سیستمهای دوربرد تر خود به سراغ موشکهای سوخت جامد خواهد رفت یا مایع .زیرا این کشور در زمینه قدرت موشکی کشوری در حال توسعه به حساب می آید. و هنوز ایرانیها برای رسیدن به این مرحله برنامه ریزی مشخصی را اعلام نکرده اند.

 

موشکهایی که با سوخت جامد کار میکنند بدلایل مختلفمزایای بیشتری نسبت به موشکهای سوخت مایع دارند .سریعتر برای شلیک آماده میشوند . بخوبی و با امنیت بیشتری میتوان آنها را در سکوهای ثابت و متحرک  منتشر و مستقر کرد. این عوامل به موشک این امکان را میدهد که قدرت مانور بالاتر و آسیب پذیری کمتری نسبت به حملات هوایی پیشدستانه دارند.

 

با اینحال چنانچه موشک بزرگ و سنگین باشد حمل و نقل آن بسیار مشکلتر است و پنهان کردن آن نیز کار ساده ای نیست.

 

سجیل و پرتابگر آن رویهم 40-50 تن وزن دارد و IRBM ساخته شده براساس سجیل هم بهمراه پرتابگر 130-140 تن خواهد داشت . محصول بدست آمده از فناوری موجود در ایران طبق ارزیابیها از فناوری موشکهای ICBM ایالات متحده بسیار سنگین تر خواهد بودوبرای حمل آن به خودروی حمل کننده بسیار بزرگی نیاز است که با خودروهای کنونی موجود در ایران قابل مقایسه نیست.

 

هم اکنون نیز موشکهای قاره پیمای آمریکایی بوسیله خودروهای ویژه و بسختی آنهم در راههای از پیش ساخته و مخصوص قابلیت عملیات دارند. سیلوهای موشکی پرتاب هم برای حمله دقیق به اهداف دشمن به مهمات قدرتمندی مجهز شده اند.میتوان انتظار داشت که فناوری موشک آزمایش شده در جاهای دیگر دنیا نیز وجود داشته باشد از آن جهت که مشابه چنین موشکهایی در کشورهای دیگر بصورت عملیاتی هستند. با این وجود آزمایش موفق 20 مه نشاندهنده یک گام مهم در برنامه موشکی ایران است بجز اینکه نشانه ای دال بر تبدیل شدن این فناوری به تهدیدی فوری وجود ندارد.

 

پرواز آزمایشی سجیل تهدید ایران را ازخلال توسعه راحت تر و در عین حال سریعتر برنامه های موشکی با قابلیت هدفگیری تمام نقاط خاورمیانه گسترش میدهد و همانطور که در گزارش تهدید مشترک نیز آمده است لازم است همکاری بین روسیه و آمریکا برای حل بحران ناشی از برنامه موشکی و هسته ای ایران قبل از رسیدن دامنه تهدید به تمام خاک اروپا و آمریکا بسیار مهم و ضروری است.

 

 نکته مهم دیگر این که ایران برای توسعه موشک سجیل کمکهای بسیاری را از خارج دریافت کرده است. آزمایش 20 مه نشان میدهد که جامعه بین المللی بایستی شرایط بسیار سخت تری را برای انتقال و انتشار این فناوریها قرار دهد و موضع مناسبی را در این مورد اتخاذ کند. منطقه خاورمیانه جایی است که همکاری دوجانبه روسیه و آمریکا برای حل مشکلات آن بسیار مهم است.

 

برای ارائه اطلاعات بیشتر لازم است در مورد برخی تصاویر دیگر مرتبط با فناوری سجیل برای خوانندگان دقیق خود توضیحات بیشتری ارائه دهیم.

 

شکل 1 نشاندهنده شلیک رگباری موشکهای تاکتیکی کوتاهبرد ایران است که در زمان کوتاهی شلیک شدند . خطوط دودی پشت سر آنها نتیجه سوختن مواد جامدی است که در موتور میسوزند و این خطوط ایری شکل را برجای میگذارند.

شکل شماره 2 آزمایش یک موشک سوخت مایع مشابه موشک اسکاد-بی را به ما نشان میدهد.همانطور که در گزارش JTAنیز اشاره شده است موشک اسکاد-بی از سوخت مخلوطی ااز بنزین و نفت سفید(80 دصد بنزین و 20 درصد نفت سفید ) که متخصصان روس آنرا با مشخصه TM-185 نامگذاری کرده اند و اکسید کننده ای متشکل از 27 درصد تترا اکسید نیتروژن و 73 درصد نیتریک اسید به نام تخصصیAK-27 برای نولید نیرو بهره میبرد که در هنگام احتراق شعله ای برنگ قهوه ای مایل به قرمز تولید میکند و همانطور که در شکل مشخص است با اینکه موشک از زمین کاملا اوج گرفته است به جز ردی کوچک از دود سیاه که ناشی از احتراق ناقص مقدار کمی از سوخت است چیزی در پشت آن دیده نمیشود.

 

شکل فوتوگرافی شماره -3 نشاندهنده تفاوت شکل پرتاب موشکهای سوخت مایع و جامد است. در اینجا میبینید که حتی در لحظه روشن شدن موتو.ر موشک سجیل هم ابری  سفید مایل  به خاکستری ناشی از احتراق سوخت جامد آن از اگزوز آن خارج میشود.

 با بررسی تصاویر شلیک و ترسیم داده ها یک جدول که ارتفاع-زمان که  سجیل در استارت موتور با فشاری برابر  1.6 جی مواجه میشود که بر اساس همین داده ها مقدار رانشی تخمینی مرحله اول را میتوان بین55-56 تن تعیین کرد.و با قاطعیت باید گفت که نسخه کوتاه شده از مرحله اول و نسبت مصرف سوخت به مساحت سطح داخلی سوخت جامد اشاره دارد که رانش مرحله دوم موشک سجیل چیزی بین21-22 تن نیروست. که این مقادیر در جدول زیر تنظیم شده است

 

 

			زمان سوزش موتور (ثانیه)	ضربه ویژه (ثانیه)	ساختار عامل	تراست تولیدی (کیلوگرم نیرو)	وزن خالی (کیلوگرم)	وزن کامل (کیلوگرم)
			50	220SL 250 Vac	0.15	55600	2210	14720	مرحله اول
			50	250	0.15	21800	870	5780	مرحله دوم

 

   

 

شکل-5 اشکال شماتیکی از موشکهای دیگر و دوربرد ایران و کره شمالی را نشان میدهد  که سیر توسعه موشکهای این کشور را از شهاب-1 تا طرح موشک آینده دوربرد احتمالی که در کره شمالی با نام یونها-2 توسعه یافته است را مشاهده میفرمایید.

در بین این تصاویر میتوانیم به موشک سوخت مایع سفیر اشاره کنیم که توانست یک ماهواره27 کیلوگرمی را درمدار پایین زمین قرار دهد.با اصلاح سفیر برای حمل کلاهکهای جنگی این موشک میتواند یک سرجنگی یک تنی را تا بردبیش از2000 کیلومتر حمل کند

.شکل شماره-6 هم میزان برد هر یک از این موشکها را با زای وزن کلاهک نشان میدهد که همانطور که مشاهده میکنید موشک سجیل طبق این داده ها با کلاهک 500 کیلوگرمی قادر به طی مسافت 3000 کیلومتری و با کلاهک 1500 کیلوگرمی توانایی رسیدن به برد1800 کیلومتر را دارد

 

شکل شماره 7 نیز موشک سجیل را درلحظاتی پیش از پرتاب بر روی کو را نشان میدهد. در شما راست همین شکل نیز اطلاعاتی در مورد موشک سجیل و موشک سه مرحله ای فرضی ساخته شده بر اساس فناوری آن رسم شده است.

با کمی دقت در این تصاویری که منتشر شده است میتوان به این نکته اشاره کرد که پرتابگر اصلی سجیل دومرحله ای فعلی پرتابگری بزرگ است اما در حال حاضر این امکان  را ندارد که بتواند موشکهایی با قطر بیشتر از 1.25 متر شهاب-3 و سجیل راحمل کند و از آنجا که موشک سه مرحله ای ساخته شده بر اساس سجیل قطری بسیار بیشتر خواهد داشت لذا برای حمل و شلیک جاده ای آن به پرتابگری بسیار قویتر و بزرگتر نیاز است.

در این تصاویر هم مشاهده میکنید که مراحل اول و دوم سجیل از نظر قطر اندازه یکسانی دارند و شیوه پرتاب سیستم دومرحله ای آن شباهت بسیاری به شیوه پرتاب موشک سفیر دارد. این نکته نشان دهنده این مسئله است که ایران میتواند از این فناوری جدایش مراحل بکار رفته در سجیل و سفیر برای رسیدن به بردهای بسیار بالاتر استفاده کند که قادرند اروپای غربی و شمالی را در تیرس ایران قراردهند.

ظهور سجیل نشاندهنده این مسئله نیز هست که انتقال تکنولوژی موشکهای سوخت جامد میتواند به ایران این امکان رابدهد که مجموعه ای متنوع از موشکها بابرد بین1000-20000 کیلومتر را توسعه دهد و تا امسال نیز ایران در این زمینه بسیار فعال بوده است که بایستی طبق معاهدات بین المللی کنترلهای بیشتری را بر انتشار فناوری موشکی در جهان اعمال  کرد....

ادامه دارد....

تالیف: مدیریت وبگاه موشک شهاب-3.