+ مشخصات فنی و تصاویر

"موشک بالستیک قدر" عامل تغییر موازنه در خلیج فارس

قدر-110 موشک بالستیک با برد متوسط است که توسط ایران طراحی و ساخته شده است. برخی منابع به برد 2500 تا 3000 کیلومتری این موشک اشاره کرده‌اند.

؛ موشک بالستیک(قاره‌پیما) از دستاوردهای صنعت دفاعی کشور پس از انقلاب اسلامی بوده که باعث افزایش توان دفاعی کشور شده است.
 
مجهز بودن به فناوری ساخت موشک‌های بالستیک باعث از بین رفتن تهدیدات نظامی مستکبران بر علیه جمهوری اسلامی ایران شده به همین دلیل در این گزارش به ویژگی‌های منحصر به فرد این موشک می‌پردازیم.
 
موشک بالستیک یک ماشین تحویل موشک- مولد و شامل سیستم رهیابی و محفظه حمل مهمات است که علیه اهداف زمینی و سطحی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 
انواع گوناگون موشک‌های بالستیک معمولا بر حسب برد شلیک دسته‌بندی می‌شوند، البته شایان ذکر است نوعی از موشک‌های بالستیک قابلیت شلیک از زیردریایی‌ را دارند که این موشک‌ها SBLM  نام دارد.
 
مبحث پیشرانه که مشخص‌کننده برد موشک است مهم‌ترین مسئله در ساخت موشک‌های بالستیک به حساب می‌آید و پس از آن میزان توانایی حمل مهمات که قدرت تخریب آن را افزایش می‌دهد.
 
لازم به یادآوری است اولین موشک بالستیک A-4 نام داشت که معمولا با نام موشک وی-۲ (انتقام ۲) شناخته می‌شود که بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰ میلادی توسط آلمان نازی و زیرنظر ورنر فون براون ساخته شد. اولین پرتاب موفقیت‌آمیز وی-۲ در ۳ اکتبر ۱۹۴۲ بود و برای اولین بار در تاریخ ۴ سپتامبر ۱۹۴۴ علیه انگلستان مورد استفاده قرار گرفت. تا پایان جنگ جهانی دوم حدود ۳۰۰۰ موشک وی-۲ پرتاب شده بود.

 
موشک بالستیک چیست؟
 
موشک بالستیک موشکی است که بخش اعظم مسیر پروازی‌اش به صورت منحنی و به شکل توپ است که به آن حرکت بالستیک می‌گویند، البته کلمه بال (ball) هم به علت همین حرکت توپ مانند انتخاب شده است.

 کشورهای مختلف انواع موشک‌های بالستیک را برحسب برد به گروه‌های مختلف تقسیم می‌کنند، اما در این میان دو تقسیم‌بندی معروف در دو کشور اصلی صاحب این فناوری یعنی آمریکا و روسیه وجود دارد که اغلب کشورها از یکی از آنها استفاده می‌کنند.
 
اجزای اصلی موشک‌های بالستیک عبارتند از:

1-موتور موشکی
2- مخزن سوخت
3- سامانه هدایت
4 -بخش بازگشتی به جو (کلاهک)
 
ویژگی موشک‌های بالستیک:
 
مسیر پرواز موشک‌های بالستیک پس از مرحله فاز فعال( مرحله‌ای که در آن موتورهای اصلی کار می‌کند) کاملا مشخص و معلوم و غیر‌قابل تغییر است مگر آنکه سر جنگی خود به صورت مستقل و یا آنکه هرگونه روش دیگری برای هدایت در مراحل نهایی مورد استفاده قرار گیرد.

در حملات شیمیایی و یا میکروبی، مسیر پرواز بالستیک از اثرگذاری حمله می‌کاهد چرا که سرعت موشک بالستیک هنگام فروافتادن بیش از آنی است که بتوان به صورت موثر عامل شیمیایی را بر روی منطقه  مورد‌ نظر پخش کند.

ضمن آنکه به علت سرعت بسیار زیاد، دقت موشک چندان مناسب نیست؛ علاوه بر اینها به علت سرعت بسیار زیاد و افزایش بسیار شدید دمای بخش بازگشتی کیفیت عامل میکروبی یا شیمیایی کاهش می‌یابد.
 
آزمایش‌های آمریکایی‌ها نشان داده است که کمتر از پنج درصد عوامل شیمیایی و میکروبی پس از پرواز کماکان موثر باقی می‌مانند و پس از رهاسازی بدون تجزیه حرارتی ناشی از گرمای پوسته کلاهک خوب عمل می‌کنند.

یکی از خواص موشک‌های بالستیک حفظ زاویه سمت خود در طی مسیر تا رسیدن به هدف است؛ سرعت بالای موشک‌‌های بالستیک تقریبا امکان انحراف سمت اولیه را از آن‌ها می‌گیرد، بنابراین دقت انتخاب زاویه سمت موشک در لحظه ابتدایی پرتاب بسیار مهم است، در غیر این صورت انتظار تاثیرگذاری چندانی نمی‌توان از موشک داشت.
 
مدت زمان پرواز موشک‌های بالستیک بسیار کم است به همین دلیل دفاع در مقابل این موشک‌ها همان گونه که در جنگ خلیج همیشه فارس 1991 بر همگان روشن شد، کماکان کار بسیار سختی است.

                       

 
انواع موشک‌های بالستیک:

موشک‌های بالستیک را می‌توان از نظر برد و یا کاربرد آنها دسته‌بندی کرد‌ که معمولاً آنها را بر اساس برد گروه‌بندی می‌کنند.

کشورهای مختلف از الگوهای متفاوتی برای دسته بندی موشک‌های بالستیک استفاده می‌کنند:

موشک جنگی بالستیک کوتاه برد ( Tactical ballistic missile)‏ با میزان برد ۱۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر
موشکهای بالستیک TBM  Tactical ballistic missile)‏ با میزان برد بین ۳۰۰ تا ۳٫۵۰۰ کیلومتر
موشک بالستیک کوتاه برد (SRBM) ( Short-range ballistic missile)‏ با برد کمتر از ۱٫۰۰۰ کیلومتر
موشک بالستیک میانبرد (MRBM) ( Medium-range ballistic missile)‏ با میزان برد بین ۱٫۰۰۰ تا ۳٫۵۰۰ کیلومتر
موشک بالستیک بلند برد (IRBM) ( Intermediate-range ballistic missile)‏ با میزان برد ۳٫۵۰۰ تا ۵٫۵۰۰ کیلومتر
موشک بالستیک قاره پیما (ICBM) ( Intercontinental ballistic missile)‏:با برد بیشتر از ۵٫۰۰۰ کیلومتر

گفتنی است به‌دلیل محدودیت موشک‌های بالستیک در توانایی حمل بارهای سنگین، عمدتاً از موشک‌های بالستیک بلند برد و میان‌برد برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای استفاده می‌شود.
 
* موشک بالستیک ایران قدر

در این گزارش قصد داریم نگاهی کوتاه به موشک بالستیک ایرانی "قدر" داشته باشیم؛ به همین دلیل مشخصات این نوع موشک را بررسی می‌کنیم.
 
DF-15(با نام صادراتی:M-9 ;کد ناتو:CSS-6) موشکی است یک مرحله‌ای با سوخت جامد که در دسته موشک‌های بالستیک با برد کوتاه (SRBM) قرار دارد.

طراحی این موشک در سال 1985 آغاز شد و اولین پرواز آزمایشی خود را در سال 1987 انجام داد. این موشک برای اولین بار در نمایشگاه صنایع دفاعی که در سال 1988 در شهر بیاجنگ چین برگزار شد به نمایش درآمد.
 
M-9 می‌تواند کلاهکی اتمی 50 تا 320 کیلوتنی و یا کلاهک متعارف 320 کیلوگرمی را تا مسافت 600 کیلومتری (373 مایلی) حمل کند. مدل‌های قدیمی‌تر این موشک دقت خطایی بین 300 تا 600 متر را دارا بودند که در مدل‌های جدیدتر این دقت به 150 تا 500 متر رسیده است (مدل‌های بروز شده این موشک دارای دقت خطای 30 تا 40 متری هستند). علت دقت بالای این موشک استفاده از سیستم خلبان خودکار پیشرفته در کنار سیستم موقعیت یاب جهانی GPS است.

این موشک از موتوری تک مرحله‌ای با سوخت جامد سود می‌برد که سرعتی برابر با 6 ماخ را در فاز نهایی به این موشک می‌بخشد.
M-9 به‌وسیله لانچرهای متحرک خود قابلیت جابجایی سریع را دارا است که به این موشک امکان تغییر مکان سریع برای جلوگیری از شناسایی شدن توسط دشمن و استفاده در شرایط بحرانی را می‌بخشد.

 

M-9 بردی دو برابر موشک اسکاد را داراست اما از کلاهک سبک‌تری سود می‌برد و خسارات کمتری را به هدف وارد می‌کند. سیستم هدایت خودکار و GPS مدرن این موشک امکان هدف‌گیری دقیق را برای نیروهای نظامی استفاده کننده فراهم می‌آورد.

M-9 در هدف گیری بسیار تواناست و با سیستم خلیان خودکار خود که توسط کامپیوتر دیجیتالی کنترل می‌شود استفاده از نیروی انسانی قبل از پرتاب را به حداقل رسانده است.

نسخه سوریه‌ای این موشک شباهت زیادی به مدل ایرانی دارد، اعتقاد بر این است که موشک‌های ایران و سوریه با کلاهک 320 کیلوگرمی توانایی رسیدن به برد 800 کیلومتر (497 مایل) را نیز دارا هستند.

جمهوری خلق چین تحت فشار آمریکا قرار داد فروش این موشک‌ها را کنسل کرد اما تکنولوژی این موشک‌ها به کشورهای ایران، پاکستان و مصر فروخته شده است.

مشخصات موشک بالستیک قدر

قدر-110 موشک بالستیک با برد متوسط است که توسط ایران طراحی و ساخته شده است. برخی منابع به برد 2500 تا 3000 کیلومتری این موشک اشاره کرده‌اند با این تفاسیر این موشک توان ضربه زدن به دورترین نقاط اروپا را داراست و بیش از 70 درصد آسیا را در تیررس توان موشکی ایران قرار می‌دهد.

ایران این موشک را نخستین بار در رژه نیروی‌های مسلح خود در هفته دفاع مقدس به نمایش جهانیان گذارد.

قدر-110 نسخه بهبود داده شده موشک معروف ایرانی شهاب 3 است. این موشک بر خلاف شهاب 3 از موتوری 2 مرحله‌ای بهره می‌جوید که توانایی رسیدن به بردی 2500 تا 3000 کیلومتر را برای آن فراهم می‌آورد. اعتقاد بر این است که موتور اول این موشک سوخت مایع و موتور دوم این موشک از سوخت جامد بهره می‌برد.

ایران در سال 2005 میلادی طراحی موتور جدیدی با سوخت جامد را به پایان رساند و بنابر منابع  نامعتبر احتمالا از این موتور در طراحی گروهی از موشک‌ها از جمله Ghadr-110,Ghadr-110A,Ghadr-101 مورد استفاده قرار گرفته است.

البته برخی از وجود دو نسخه از موشک قدر نام برده‌اند که نسخه دوم آن با نام Ghadr-110 A  نام‌گذاری شده و از موتوری سه مرحله‌ای سود می‌برد. از دیگر تفاوت‌های این نسخه و نسخه A این موشک می‌توان به طول 19 الی 20+ متری این موشک نسبت به طول 17.5 متری نوع اول اشاره کرد.

منابع غربی طبق سیاست خود موشک قدر را به یک موشک چینی با نام M-18 ارتباط داده و قدر-110 را نوع ارتقا داده شده این موشک چینی معرفی کرده و اعلام داشته موشک‌های شاهین پاکستان هم در زمره ی این گروه از موشک‌ها قرار می‌گیرند.

موشک قدر-110 قابلیت مانور  بهتری را نسبت به شهاب 3 دارا است و زمان آماده‌سازی آن برای شلیک نسبت به نسخه‌های اولیه شهاب 3 پایین‌تر بوده و در حدود 30 دقیقه می‌باشد، در حالی که در نسخه‌های اولیه شهاب این زمان بالغ بر چندین ساعت بود. سر جنگی این موشک ماسوره انفجاری، ضربتی و مجاورتی است و به صورت عمود پرواز شلیک می‌شود.

بسیاری از منابع غربی ساخت این موشک را تلاش مخفیانه ایران برای تولید شهاب 4 و دستیابی به موشک‌هایی با برد بلندتر عنوان ساختند، اما ایران این اطلاعات را بارها تکذیب و عنوان کرده است که برنامه‌ای برای تولید موشک‌هایی برای برد بیشتر از 2000 کیلومتر را ندارد.

این موشک به همت متخصصان داخلی و در صنایع موشکی شهید همت طراحی و تولید شده است.

 اعتراف به قدرت موشکی ایران از زبان کارشناس آمریکایی
 
"رابین تیمرمان" Rubin Temmerman کارشناس نیروی دریایی آمریکا، موشک‌های خلیج فارس را یک عامل تغییر بازی در خلیج فارس اعلام کرده است. به گفته این کارشناس، موشک بالستیک خلیج فارس، می‌تواند اهداف خود در 350 کیلومتری را نابود کند. مانند موشک کوتاه‌بردتر «فاتح» 110 که خلیج فارس از بر مبنای آن طراحی شده است، از سوخت جامد استفاده می‌کند که ذخیره‌سازی آن آسان بوده و شناسایی موشک را قبل از پرتاب مشکل می‌کند.

برخی گزارش‌ها حاکی از این موضوع است که این موشک از اطلاعات ردیابی شده توسط هواپیماهای شناسایی استفاده می‌کند تا اهدافی مانند ناوهای هواپیمابر را نابود کند.

ارزیابی پنتاگون که در آوریل سال گذشته انجام شد و به امضای "لئون پانتا" هم رسید، نشان می‌دهد که توپخانه ایران در برگیرنده موشک‌های بالستیک با جستجوگرهایی می‌شود که آن‌ها را قادر می‌سازد به دنبال کشتی بروند.

ناوهای مدرن آمریکا به سامانه‌های دفاعی پیچیده‌ای مانند سامانه سپر موشکی مجهز هستند، اما ایران با تکنولوژی که به آن دست یافته است می‌تواند از چند جهت در یک زمان به سمت ناو حمله کرده و فناوری آمریکا را خنثی کند.

کابوس‌های اسرائیل

راهی که موشک‌های ایرانی پیموده‌اند

کابوس‌های اسرائیل

در نسل جدید موشک های بالستیک شهاب-3 از رایانه های کنترل مأموریت جدید، شتاب سنج های بهبود یافته، ژیروسکوپ های خاص برای هر یک از سه زاویه حرکتی و ماسورهای متناسب با سرعت ها و شتاب های وارده به این موشک استفاده شده است.

  مشرق، بیانات صریح رهبر انقلاب و فرمانده معظم کل قوا در اولین روز سال 1392 نشان داد جمهوری اسلامی ایران در دفاع از خود و اعلام رسمی این موضوع هیچگونه تعارفی ندارد. معظم له در بیاناتشان تاکید کردند که "گاهی سردمداران رژیم صهیونیستی ما را تهدید به حمله نظامی می کنند اما خودشان هم میدانند و اگر نمیدانند بدانند اگر غلطی از آنها سر بزند جمهوری اسلامی، تل‌آویو و حیفا را با خاک یکسان خواهد کرد". با توجه به اینکه یکی از ابزارهای مهم و قدرتمند ایران برای پاسخ دادن به حماقت صهیونیست ها، موشک های بالستیک است، این موضوع بار دیگر اهمیت پرداختن به این تجهیزات مدرن نیروهای مسلح کشورمان را عیان کرد.

البته ریشه تصمیم نیروهای مسلح کشورمان در بکارگیری موشک های بالستیک را باید در سال های دفاع مقدس جستجو کرد. با حملات سهمگین موشک های «اسکاد» عراقی، ایران نیز به فکر تهیه آنها افتاد. در نتیجه تعدادی از این موشک های ساخت شوروی از خارج تهیه شده و با موفقیت مورد استفاده قرار گرفت.

تعدادی از این موشک ها نیز برای مهندسی معکوس توسط نیروهای جوانی به فرماندهی شهید حسن تهرانی مقدم جدا شد که در سال های بعد به ثمر رسید. به نظر می رسد کشورمان در میانه سال های دهه 1360 برنامه ساخت موشک های بالستیک خود را آغاز کرده است.

موشک های بالستیک به صورت عمودی شلیک شده و با اوجگیری، رفته رفته به سمت هدف جهت می گیرند. با رسیدن به نقطه اوج، موشک در حالی که کاملاً به سوی هدف جهت دارد شروع به کاهش ارتفاع در یک قوس نزولی می نماید. این موشک ها به طور معمول پس از خاموش شدن موتور(پیشران) قابل هدایت نبوده و بنا بر قوانین علم بالستیک مسیر خود را تا رسیدن به زمین، روی مداری بیضوی که محل هدف یکی از کانون های آن است طی می کنند.

گام های اول و دوم

در نخستین قدم گونه ای از موشک اسکاد که از نوع B آن بود با نام شهاب-1 به تولید رسید که از روی پرتابگر همان موشک شلیک می شد. شهاب-1 به عنوان یک موشک کوتاه برد تک مرحله ای سوخت مایع با پرتابگر متحرک که هدایت آن از نوع اینرسی است سرآغاز برنامه موشک های بالستیک ایران شد. بعدها متخصصان کشورمان برای ساخت پرتابگرهای این موشک نیز اقدام نموده و با این کار موفق به توسعه عملیاتی این موشک در نقاط مختلف کشور شدند.

نوع دوربردتری از موشک اسکاد(نوع C) و یا یک توسعه بومی از شهاب-1 منجر به تولید موشک سوخت مایع یک مرحله ای شهاب-2 شد که ضمن افزایش درصد بومی سازی اجزای سازنده، بهسازی هایی نیز در زمینه های مختلف خصوصاً برد داشت. این موشک از نظر ابعاد تفاوتی با شهاب-1 نداشته ولی با رسیدن به اهدافی در فاصله 500 کیلومتری در حدود 67 درصد برد بیشتری دارد. احتمالاً برخی سامانه های آن نیز تغییراتی نسبت به نسل قبل داشته اند.

موشک های سوخت مایع، اکسید کننده و سوخت مورد نیاز را در داخل مخازنی در درون خود حمل می کنند و با پمپ کردن آنها به محفظه احتراق و سوزاندن مخلوط حاصل، انرژی لازم برای حرکت موشک فراهم می شود. این مواد پیش از شلیک به داخل موشک(در حالت قرار گیری افقی روی پرتابگر) تزریق می شوند که فرایندی زمانبر بوده و برای موشک های مختلف چندین ساعت به طول می انجامد. جرم سوخت پرواز موشک شهاب-2 در حدود 948، جرم اکسید کننده 3360 و جرم هوای فشرده در آن 15 کیلوگرم است.

 

موشک شهاب-2 و پرتابگر 8*8 آن

بدنه این موشک فولادی بوده و سامانه هدایت از نوع اینرسی است. این موشک برای رسیدن به بیشترین برد خود 422 ثانیه زمان نیاز دارد که سرعت متوسط افقی 1185 متر بر ثانیه را نشان می دهد. این موشک در طی مسیر خود برای اصابت به بیشترین برد به ارتفاع 126 کیلومتری سطح زمین می رسد و پس از آن به سمت هدف سرازیر می شود.

بنا بر مصاحبه فرماندهان سپاه از این دو موشک در حمله به پایگاه های منافقین در خاک عراق استفاده شده است. موشک شهاب-2 همچنان در حال خدمت است اما نسل قبلی با توجه به وجود موشک های کوچکتر و بسیار دقیقتر فاتح-110 با برد 300 کیلومتر به احتمال زیاد از خدمت کنار گذاشته و به کشورهای دیگر فروخته شده است.

هر چند قبلاً موشک های شهاب-2 تنها در رژه نیروهای مسلح در تهران دیده می شد اما چند سالی است در شهرهای دیگر نظیر مشهد نیز به نمایش در می آید که نشان دهنده استقرار واحدهایی از آن در این منطقه است.

جهش به شرق مدیترانه با شهاب-3

نیاز به ایجاد بازدارندگی قابل توجه در برابر اصلی ترین تهدید پیش روی جمهوری اسلامی ایران، لزوم افزایش برد موشک های بالستیک را بدیهی ساخته بود زیرا نتایج موشک باران اسرائیل و عربستان سعودی توسط عراق در جریان جنگ 1991 نشان از موفقیت نسبی موشک های معمولی اسکاد و نمونه های ارتقاء یافته آن در عراق داشت. بنابراین موشک های بهتر و دقیقتر می توانست ضربات مؤثری برای پاسخ کوبنده به دشمن وارد کند.

در نتیجه با شکل گیری برنامه موشکی ایران فعالیت های علمی و مهندسی گسترده ای در زمینه پیشران سوخت مایع، سازه،  بدنه، آیرودینامیک، هدایت، کنترل و ناوبری و سرجنگی برای توسعه موشک های شهاب همزمان با تولید انبوه نمونه های مهندسی معکوس اسکادها آغاز شد. نتیجه این تلاش ها طراحی و تولید بومی موشک بالستیک میانبرد شهاب-3 بود که اولین خبرها از آن در تابستان سال 1377 به گوش رسید.

 

موشک های شهاب-3 و پرتابگر آن در وضعیت آماده شلیک

به گزارش مشرق، شهاب-3 با طول و قطر بیشتر که آن را برای حمل حجم بیشتری از سوخت توانمند می نمود بدون دستیابی به دانش طراحی قابل ساخت نبود. نمونه های اول این موشک به برد 1300 تا 1350 کیلومتر دست می یافتند و برای اولین بار امکان تهدید اهدافی در خاک سرزمین های اشغالی فلسطین را به نیروهای مسلح کشورمان می دادند. در جدول زیر داده های کلی خانواده موشک های شهاب ارائه شده است.

 

مقایسه خانواده موشک های شهاب با قدر و قیام

شکل کلی این موشک مشابه دو نسل قبلی بود یعنی بدنه استوانه ای، دماغه مخروطی ساده و بالک های ذورنقه ای در انتهای بدنه برای پایدارسازی. هر سه نسل این موشک ها برای کنترل از نوعی سامانه تغییر بردار رانش که در دهانه خروجی موتور موشک کار گذاشته شده بهره می برند. این سامانه از چهار بالک(فین) گرافیتی تشکیل شده که روش نچندان پیچیده اما مؤثری برای ایجاد تغییر مسیر در موشک است.

 

بالک های هدایت در خروجی موتور شهاب-2

شهاب-3 به حدی از ارزش عملیاتی رسید که فعالیت های توسعه ای مختلفی روی آن اجرا شد. این موشک به دلیل ابعاد بزرگتر نیاز به پرتابگر جدیدی داشت که آن هم با تلاش متخصصان داخلی ساخته شد که بعدها در موشک های «سجیل» و ماهواره بر «سفیر» نیز با تغییراتی مورد استفاده قرار گرفت. همچنین خودروهای حامل سوخت و اکسید کننده نیز به طور ویژه برای این نمونه جدید طراحی شد و بعدها برای سایر موشک های ایرانی نیز مورد استفاده قرار گرفت.

یکی از مشکلات موشک های سوخت مایع، زمان لازم برای شارژ سوخت به داخل مخزن است که بر مبنای فناوری های اولیه، در تمام این مدت موشک باید در حالت عمودی قرار داشته باشد؛ شهاب-3 اولین موشک ایرانی بود که برای بهبود وضعیت عملیاتی آن کشورمان به فناوری شارژ موشک در حالت افقی دست پیدا کرد. بدین ترتیب موشک تا قبل از پر شدن می تواند در پوشش استتار یا در محل اختفای خود باقی بماند و احتمال کشف آن از سوی سامانه های دشمن بسیار کمتر می شود.

به علاوه تعداد زیادی از موشک های شهاب-3 از بیش از 15 سال قبل در سیلوهای زیرزمینی به صورت دوره ای آماده شلیک نگاه داشته شده اند که این سیلوها بدست متخصصان کشورمان در سراسر کشور توسعه یافته و نقش بسیار مهمی در ایجاد توان پدافند غیرعامل برای توان موشکی کشورمان ایفا کرده اند. فناوری طراحی و ساخت این سیلوها و اجرای تمامی کارهای تعمیر و نگهداری و شارژ و تخلیه سوخت موشک در این مکان ها بسیار پیچیده و مهم است.

به گزارش مشرق، در موشک شهاب-3 از رایانه های کنترل مأموریت جدید، شتاب سنج های بهبود یافته، ژیروسکوپ های خاص برای هر یک از سه زاویه حرکتی و ماسورهای متناسب با سرعت ها و شتاب های وارده به این موشک استفاده شده است.

 

ژیروسکوپ های موشک شهاب-3

 

نمونه ای از رایانه های مورد استفاده در شهاب-3

در پرتابه های بالستیک با افزایش برد به طور معمول، خطا نیز افزایش می یابد. اطلاعاتی که امروزه از سامانه های شهاب-3 منتشر شده نشان می دهد متخصصان ایرانی در این موشک با تمرکز بر عوامل کاهش خطا سعی در ایجاد فواید عملیاتی بیشتر در کنار مزیت های راهبردی داشته اند.

یکی از عوامل ایجاد خطا تنظیمات اولیه در پرتابگر است از این رو پرتابگر جدید توسعه داده شده برای شهاب-3 دارای سامانه هایی برای حمل ایمن موشک و قرار دهی مناسب آن در وضعیت عمودی دارد. همچنین سامانه هدایت آن برای کار با خطای کمتر در زمان طولانی تر پرواز طراحی شده در نتیجه این موشک خطای دایره ای کمتری نسبت به موشک های همره خود در دنیا دارد که از تصاویر منتشر شده از رزمایش های نیروی هوافضای سپاه قابل دریافت است.

از دیگر کارهای توسعه ای برای نمونه های مختلف شهاب-3 می توان به سرجنگی های مختلف منفرد(ساده)، چندگانه، خوشه ای و بارانی اشاره کرد که برای مأموریت های خاص خود طراحی شده اند. به علاوه به جز کلاهکی با فرم مخروطی ساده، دو نوع دیگر نیز روی موشک های شهاب-3 دیده شده شامل نوع دو مخروطی و نوع سه مخروطی که پیش از این در گزارش های مستقلی به آنها پرداخته بودیم.

 

شلیک موشک های شهاب-3 در رزمایش پیامبر اعظم7

به جز سری های اولیه شهاب-3، سایر نمونه های آن و موشک های مشتق شده از آن دارای سرجنگی جدا شونده هستند یعنی پس از اتمام سوخت موشک و دریافت بیشترین انرژی توسط کلاهک، این بخش از بدنه موشک جدا شده و با ورود مجدد به جو به سمت هدف حرکت می کند. این فناوری به کاهش احتمال اصابت توسط سامانه های ضد موشکی دشمن منجر شده و احتمال برخورد به هدف را بسیار افزایش می دهد و امروزه در تمام موشک های بالستیک میانبرد و دوربرد جدید کشور مورد استفاده قرار می گیرد.

رسیدن به دانش طراحی و تولید موشک های با قابلیت اطمینان منجر به رشد برنامه موشکی ایران شد به طوری که چند نمونه مختلف از شهاب-3 با برد بیشتر، سرجنگی متفاوت و تغییراتی در شکل دماغه توسعه داده شد. نمونه های دوربرد شهاب-3 با برد 1800 کیلومتر که در ادامه منجر به تولید موشک های سوخت مایع دوربرد «عاشورا» و «قدر» و موشک میانبرد «قیام-1» و موشک دوربرد سوخت جامد سجیل شد.
 

موتور موشک شهاب-3

موشک های قدر خانواده ای از موشک های سوخت مایع هستند که نمونه های مختلفی از آنها ساخته شده است. به عنوان مثال موشک قدرF بردی در حدود 1950کیلومتر داشته و دارای فرم دماغه سه مخروطی است که نیروی پسای کمتر و پایداری دینامیکی بیشتری دارد. جرم سرجنگی این موشک نسبت به نمونه های پایه شهاب-3 به حدود نصف کاهش یافته است.

موشکی که در جهان به شهاب- 4 معروف شد

در سال های دهه 1370 اعلام شده بود که صنایع دفاعی کشورمان موشک غیرنظامی شهاب-4 را برای فعالیت های فضایی توسعه می دهند. هر چند این خبر تا مدت ها دستمایه رسانه های خارجی برای مسموم ساختن افکار عمومی و متهم کردن ایران به تلاش برای تهدید مردم اروپا شده بود اما تا سال 1387 خبر رسمی از موشک ماهواره بر ایران نشد. در این سال برای اولین بار موشک دو مرحله ای سوخت مایع سفیر-1 معرفی شد که دارای 22 متر طول، 26 تن جرم و 1.25 متر قطر بوده و می توانست محموله 27 کیلوگرمی را به مدار 250 کیلومتری حمل کند.

سفیر-1 تا آن زمان سنگینترین موشک معرفی شده ایران بود و مرحله اول آن سامانه کنترلی مشابه موشک های شهاب داشت. مرحله دوم آن نیز که فاقد بالک های پایدار کننده است از یک سامانه پیشرفته که با تغییر زاویه کل خروجی موتور، یک سامانه کنترل بردار رانش(TVC) کامل را ایجاد کرده بهره می برد. موتور مرحله اول این ماهواره بر مشابه موتور نمونه های دوربرد موشک های شهاب و قدر است.
 

موشک ماهواره بر سفیر-1

به گزارش مشرق، بر مبنای این موشک، ماهواره بر سیمرغ نیز طراحی شده که مرحله اول آن دارای قطر 2.4 متر بوده و چهار موتور مرحله اول مشابه سفیر را در خود جای داده و مرحله دوم آن مشابه مرحله دوم سفیر است. موشک 85 تنی و 26 متری سیمرغ می تواند ماهواره 100 کیلوگرمی را در مدار 500 کیلومتری قرار دهد.

قیام؛ ترکیب تجربه و فناوری های نو

آخرین نمونه ساخته و معرفی شده از موشک های بالستیک سوخت مایع ایرانی قیام-1 نام دارد که در رده میانبرد طراحی شده و آن را حاصل 25 سال تلاش کشور در زمینه موشک های سوخت مایع بالستیک می دانند. به نظر می رسد این موشک به مرور به طور کامل جایگزین شهاب-2 خواهد شد زیرا در حالی که میزان سرجنگی و قطر این دو یکسان است، تنها با کمی افزایش طول و 100 کیلوگرم افزایش جرم(1.65 درصد بیشتر) به 300 کیلومتر برد بیشتر(60 درصد افزایش) می رسد. این موشک نیز به بیشینه ارتفاع 126 کیلومتر در بیشترین برد خود می رسد.

 

موشک قیام-1

ویژگی استثنایی این موشک که در نمونه دیگر تا کنون دیده نشده عدم اتکا به بالک های انتهای بدنه برای ایجاد پایداری در طی پرواز است. این کار مزیت هایی از جمله کاهش وزن و بازتاب راداری را به همراه داشته، ذخیره و انبارداری آن را نیز ساده تر می کند. این ویژگی به واسطه دستیابی به فناوری تأمین پایداری و کنترل موشک تنها به واسطه سامانه کنترل بردار رانش در خروجی موتور و کاهش قابل توجه عوامل بروز خطا در این موشک دارد.

همچنین با توجه به جدید بودن این موشک احتمالاً از فناوری های پیشرفته و سامانه های تمام دیجیتال در بخش های الکترونیکی آن استفاده شده و روش های جدید کاهش تلاطم سوخت در مخازن موشک که به کاهش خطا منجر می شود نیز از مواردیست که به کار گرفته شدن آن در موشک قیام محتمل است.

سجیل؛ دستی بلند و سریع

باید اشاره مختصری هم به موشک سجیل نمائیم که بخش مهمی از فناوری های آن مدیون موشک های شهاب است. همانطور که اشاره شد سجیل موشکی سوخت جامد و دو مرحله ای است. این موشک دوربرد که برای انهدام اهدافی تا فواصل دستکم 1500 و نهایتاً 1950 تا 2هزار کیلومتر قابل استفاده است تلفیقی از چندین فناوری به دست آمده در برنامه موشکی ایران به شمار می رود.

به گزارش مشرق، از یک سو تجارب به کار گیری سوخت جامد در انواع راکت و موشک های کوچک تا نمونه هایی مانند زلزال و فاتح-110 و همچنین فناوری موشک های دو مرحله ای که برای ماهواره برهای ایرانی در حال توسعه بود به شکل گیری یک موشک پرشتاب و دوربرد با قابلیت اطمینان بالا منجر گردیده که خواب را از چشم دشمنان کشورمان ربوده است.

 

موشک های دوربرد سجیل(سمت راست) و قدرF(سمت چپ)

این موشک که برای رسیدن به بیشترین برد خود تا ارتفاع 800 کیلومتری بر فراز زمین اوج می گیرد، در مراحل نهایی پرواز با سرعتی بین 10 تا 12 برابر سرعت صوت به سمت هدف رفته و در زمان 835 ثانیه (کمتر از 14 دقیقه) به آن می رسد که سرعت متوسط افقی 2335 متر بر ثانیه را در برد 1950 کیلومتر نشان می دهد. برای جرم سرجنگی آن اعداد 500 و 640 کیلوگرم اعلام شده که بین 2.1 تا 2.7 درصد از جرم 23623 کیلوگرمی این موشک تقریباً 17.6 متری را تشکیل می دهد.

مرحله اول این موشک از سامانه کنترلی مانند موشک های شهاب برخوردار بوده و احتمالاً مرحله دوم آن نیز مانند مرحله دوم ماهواره بر سفیر دارای خروجی موتور قابل کنترل است. از این رو مرحله دوم سجیل هم فاقد بالک های کنترلی بوده و البته بالک های مرحله اول آن هم نسبت به نمونه هایی مانند قدرF کمی کوچکتر به نظر می رسد. پس از اتمام سوخت مرحله اول با جدا شدن آن و سبک شدن بدنه، موشک از حمل جرم اضافی بخشی از بدنه که خالی از سوخت شده معاف شده و به سرعت های بالاتری دست می یابد.

به کمک فناوری سوخت جامد، این موشک در زمان بسیار کوتاه چند دقیقه آماده شلیک شده، تا مدت ها بدون نیاز به تخلیه سوخت که در موشک های سوخت مایع مورد نیاز است می تواند در محل اختفاء یا انبار نگهداری شود. به علاوه شتاب اولیه موشک های سوخت جامد نسبت به نمونه های سوخت مایع همرده بیشتر است که به کاهش احتمال ردگیری در مقاطع ابتدایی پرواز منجر می شود.

آخرین موشک بالستیک ایرانی که البته هنوز اطلاعاتی از آن منتشر نشده، موشکی است که در آخرین ماه های زندگی پربرکت شهید حسن تهرانی مقدم آزمایش های آن با موفقیت انجام و از آن با نام قدرتمندترین موشک زمین به زمین ایران یاد شده است که امیدواریم به زودی به مردم ایران معرفی شده و به سان گذشته قوت قلبی برای دوستداران اسلام و انقلاب در سایر کشورهای اسلامی باشد.

باید یادآوری کنیم رویکرد اکثر موشک های بالستیک موجود در کشورهای دارای سلاح هسته ای، جبران خطا با اتکا به قدرت تخریب گسترده سرجنگی اتمی است اما در موشک های ایرانی به دلیل استفاده از سرجنگی معمولی همواره کاهش خطا جزء مهم فعالیت های طراحان بوده همانطور که در تصویر اصابت سرجنگی شهاب در رزمایش پیامبر اعظم در سال 1391 دیده می شود.

به گزارش مشرق، با توجه به اینکه مسئولان دفاعی تلاش برای کاهش خطای موشک های بالستیک ایرانی را در دستور کار اعلام کرده اند در آینده باید انتظار داشت فناوری های جدیدی برای ناوبری و هدایت این سلاح ها مورد استفاده قرار گیرد مثلاً سامانه ناوبری ستاره ای که چندی پیش خبر دستیابی کشورمان به فناوری آن اعلام شد و یا رادارهای هوایی کوچک از جمله فناوری های محتمل در این زمینه هستند.

همچنین برخی کشورها به دنبال عملگرهای جدید برای هدایت پرتابه های خود هستند از جمله عملگرهای پلاسمایی که سرعتی واکنشی دستکم 10 برابر عملگرهای آیرودینامیکی داشته و با افزایش مانورپذیری، سرجنگی را در قوس نزولی به طور مؤثری از کمند سامانه های ضد موشکی فراری می دهند. جستجوی ساده ای در فضای مجازی نشان می دهد برخی مراکز تحقیقاتی دنیا در حال آزمایش این سامانه حتی روی پرتابه های بسیار کوچکتر از سرجنگی موشک های بالستیک هستند.

در پایان باید در نظر داشت عدم شناسایی موشک های بالستیک پیش از شلیک آنها از مقدمات مهم مؤثر بودن راهبرد استفاده از این نوع سلاح است که متخصصان کشورمان ضمن توسعه پرتابگرهای متحرک و استفاده از سیلوهای زیرزمینی پرتاب و کاهش زمان آماده سازی موشک برای شلیک تا حدود بسیار زیادی موفق به این مهم شده اند.

بازخوانی نظر یکی از فرماندهان آمریکایی در عملیات طوفان صحرا در 1991 در زمینه سختی یافتن پرتابگرهای متحرک موشک های اسکاد عراقی خالی از لطف نیست. وی اذعان داشت «این کار مانند یافتن سوزن در انبار کاه است». آن هم در کشوری مانند عراق که مساحتی کمتر از ایران داشته و زیر سیطره هوپیماهای شناسایی علاوه بر ماهواره ها بوده است. این در حالیست که ایران کشوری پهناور با اقلیم های مختلف بوده و اگر موفق به نشاندن هواپیمای شناسایی سرنشین دار یا بی سرنشین نشود، یا آن را منهدم می سازد و یا فراری می دهد.

موشک کاسموس-2

سامانه فضایی کاسموس

موشک کاسموس-2

---

طراحی موشک کاسموس-2 در سال 1960 توسط دفتر طراحی یانگل بر اساس تبدیل موشک IRBM میانبرد سوخت مایع R-12 آغاز شد. و نام آنرا کاسموس 1 گذاشتند که شناسه آن با نام موشک 11K63  معروف است. در تاریخ 1961/10/26 این موشک اولین پرواز خود را با ماهواره آزمایشی Ds-1 از پایگاه فضایی کاسپوتین یار روسیه  انجام داد.

---

خانواده موشک R-5 شوروی

خانواده موشک R-5 شوروی

 

---

موشک R-5M اولین موشک استراتژیک بومی با قابلیت حمل بار هسته ای که طراحی آن سر آغاز توسعه سپر موشکی اتحاد جماهیر شوروی شد.

---

این موشک جانشین موفق موشک آلمانی  A-4 با برد افزایش یافته است.  .از فناوری  موشک A-4 همچنین در راکتهای  "W5-A"، "W5-W" و "Vertikal"  استفاده قرار گرفت. طراحی R-5 در مجموعه موشکی  کورولف OKB-1 آغاز شده است.تب تند  توسعه R-5 در 1952فروکش کرد. .

موشک سپهر؛ جدیدترین ماهواره بر ایرانی برای مدار 1000 کیلومتری

مشروح/سردار فرحی در برنامه دیروز، امروز فردا خبر داد

موشک سپهر؛ جدیدترین ماهواره بر ایرانی برای مدار 1000 کیلومتری

---

خبرگزاری فارس: معاون وزیر دفاع گفت: قرار بر این است تا آخر سال 94 ماهواره‌بر سفیر 3 (سپهر) ماهواره 700 کیلوگرمی را در مدار هزار کیلومتری قرار دهد.

---

به گزارش خبرنگار دفاعی خبرگزاری فارس، سردار سید مهدی فرحی معاون وزیر دفاع و رئیس سازمان هوافضای وزارت دفاع که به همراه سردار وحیدی شب گذشته در برنامه دیروز امروز فردا حاضر شده بود، با اشاره به دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در حوزه طراحی و ساخت جنگ افزار نظامی گفت: در گذشته که بنده در مقطعی در بخش جنگ افزار سازی بودم ما فقط کلت و تفنگ می‌ساختیم و برای همین هم اجازه نداشتیم به برخی مجموعه‌های کوچک‌تر ورود پیدا کنیم و باید این کار توسط مستشاران خارجی صورت می‌گرفت.

وی گفت:‌در آن زمان در حوزه‌های موشک‌های هوا به هوا و پدافند هوایی نیز به صورت کامل وابسته بودیم و در حوزه‌هایی نظیر موشک‌های زمین پایه مثل آرپی‌جی یا 107 اگر چه انتقال دانش شده بود اما امکان ساخت نداشتیم.

فرحی وضعیت امروز کشور در حوزه‌ها هوافضا را در میان کشورهای اسلامی بی‌نظیر دانست و گفت: ما در 5 حوزه موشک‌های ضد زره،‌پدافند، بالستیک، کروز و ماهواره‌بر در دنیا رتبه یک رقمی داریم.

وی با بیان اینکه حوزه فضایی بسیار زمان‌بر، پیچیده و گران اما بازدارنده و غرور آفرین است، گفت: امروز کمتر ماهی را می‌بینیم که در آن اخباری از حوزه هوا فضا نشنویم. حوزه‌ای که عده‌ای از جوانان خلاق و با استعداد کشور با علاقه و انگیزه در آن مشغول به کار هستند.

معاون وزیر دفاع با اشاره به پیشرفت‌های چشمگیر کشور در حوزه سخت‌افزار، نرم‌افزار، مغزافزار و سازمان افزار گفت: امروز جوانان با انگیزه آنقدر در این حوزه زیاد هستند که گاهی ما برای به کارگیری آنها دچار مشکل می‌شویم.

فرحی با اشاره به جوسازی‌های رسانه‌ای دشمن برای زیر سؤال بردن دستاوردهای فضایی کشور گفت: اینها طبیعی است مثلا در بحث ارسال کاوشگر پیشگام به فضا حرف‌های متناقضی زدند. عده‌ای گفتند این کار ویژه‌ای نبود اما همان‌ها بعدا این طور اعلام کردند که ایران توان چنین کاری را ندارد و این نشاندهنده گیج شدن آنها در برابر پیشرفت‌های فضایی ایران است که این روند پیشرفت همچنین در ایران ادامه خواهد داشت.

رئیس سازمان هوافضای وزارت دفاع با بیان اینکه ما در حوزه فضایی دو برنامه عمده داریم، گفت: یکی از آنها برنامه پنج ساله پنجم است که تا سال 1394 پیش بینی شده و دیگری برنامه 20 ساله تا 1404 است.

فرحی ادامه داد: طبق برنامه پنجساله قرار بر این است که ما بتوانیم با ماهواره‌بر سفیر 3 (سپهر) ماهواره 700 کیلوگرمی را در فاصله 1000 کیلومتری بفرستیم و این در حالی است که ما در حوزه ماهواره‌برها، ماهواره‌بر سفیر، سفیر یک A و سفیر یک B را داریم.

فرحی ادامه داد: ساخت ماهواره‌بر سفیر یک C در برنامه‌ماست و ما به دنبال این هستیم که بتوانیم در نیمه اول سال آینده ماهواره طلوع (متعلق به صاایران) یا ماهواره ظفر (متعلق به علم و صنعت) را با استفاده از ماهواره بر سیمرغ به فضا بفرستیم که این ماهواره 100 کیلوگرم وزن دارد و در مدار 500 کیلومتری قرار می‌گیرد که این اقدام از پایگاه فضایی امام خمینی(ره) که اکنون بالای 90 درصد کارهای آن انجام شده صورت خواهد گرفت.

وی گفت: با دستیابی به ماهواره‌بر سفیر 3 ما از ماهواره‌بر 26تنی به ساخت ماهواره‌برهای 85 تنی می‌رسیم که دستاورد بسیار بزرگ است.

فرحی افزود:‌ امروز 48 کشور جهان ماهواره دارند اما 24کشور می‌توانند ماهواره بسازد و تنها 8 کشور ماهواره‌بر می‌سازند که ایران هم جزو آنهاست و البته اخیرا کره شمالی و کره جنوبی نیز به جمع این 8 کشور اضافه شده‌اند.

فرحی افزود: قرار بر این است تا آخر سال 94 ماهواره‌بر سفیر 3 (سپهر) ماهواره 700 کیلوگرمی را در مدار هزار کیلومتری قرار دهد.

وی خاطرنشان کرد: در برنامه 20 ساله نیز ما به دنبال ارسال ماهواره به مدار ژئو هستیم که یک کار بسیار بزرگی است و فعلا در حال طی مراحل مقدماتی و مطالعاتی هستیم.

معاون وزیر دفاع در خصوص پدافند هوایی نیز گفت: ما 7 لایه پدافند هوایی تعریف کردیم که برای هر کدام موشک‌های متناسب طراحی و در مقاطع مختلف به کارگیری شده است.

فرحی در خصوص اینکه روس ها در واگذاری سامانه S300 به ایران بدقولی کردند، گفت: این امر به غرور ملی جوانان ما برخورد و امروز یکی از فعال‌ترین حوزه‌های پدافندی ما در طراحی وساخت سامانه باور 373 است که تشابه زیادی به S300 دارد.

معاون وزیر دفاع در پایان از تست برخی موشک‌های جدید ساخته شده در داخل خبر داد و گفت: در هفته گذشته موشک هوا به هوای «فکور 90» از روی جنگنده F14 با موفقیت تست شد و ما آزمایش موشک‌های کروز هوا پایه قادر و نصر را در روزهای آینده خواهیم داشت.